Κυριακή 19 Οκτωβρίου 2014

ΓΥΜΝΑΣΙΟ/ΥΛΗ/Α' ΚΑΙ Β΄

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ
-----






Βαθμός Ασφαλείας:
Να διατηρηθεί μέχρι:
Βαθ. Προτεραιότητας:

Αθήνα, 16-09-2014
Αρ. Πρωτ. 147346/Γ2



ΕΝΙΑΙΟΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ
Π/ΘΜΙΑΣ & Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ
Δ/ΝΣΗ ΣΠΟΥΔΩΝ Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ
ΤΜΗΜΑ Α΄








-----
Ταχ. Δ/νση: Ανδρέα Παπανδρέου 37
Τ.Κ. – Πόλη: 15180 Μαρούσι
Ιστοσελίδα: www.minedu.gov.gr
Πληροφορίες: Αν. Πασχαλίδου
Τηλέφωνο: 210-3443422



  • Δ/νσεις Δ/θμιας Εκπ/σης
  • Γραφεία Σχολικών Συμβούλων
  • Γυμνάσια (μέσω των Δ/νσεων Δ/θμιας Εκπ/σης)



ΠΡΟΣ:






  • Περιφερειακές Δ/νσεις Εκπ/σης
  • Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής
Πολιτικής
Αν. Τσόχα 36
11521 Αθήνα



ΚΟΙΝ.:








ΘΕΜΑ: Οδηγίες για τη διδασκαλία των θετικών μαθημάτων Ημερήσιου και Εσπερινού Γυμνασίου για το σχ. έτος 2014-2015

Μετά από σχετική εισήγηση του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (πράξη 50/04-08-2014 Δ.Σ.) σας αποστέλλουμε τις παρακάτω οδηγίες σχετικά με τη διδασκαλία των θετικών μαθημάτων Ημερήσιου και Εσπερινού Γυμνασίου για το σχ. έτος 2014-2015. Συγκεκριμένα:

Β Ι Ο Λ Ο Γ Ι Α
Βιολογία Α΄ Τάξης Ημερησίου Γυμνασίου

Διδακτέα ύλη – Διαχείριση Διδακτέας ύλης

Με βάση το ισχύον Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών για τη Βιολογία της Α΄ τάξης του Γυμνασίου, η οποία διδάσκεται δύο (2) ώρες την εβδομάδα, προτείνεται η ακόλουθη διδακτέα ύλη από το διδακτικό εγχειρίδιο (βιβλίο μαθητή «Βιολογία Α΄ Γυμνασίου» των Μαυρικάκη Ε., Γκούβρα Μ. και Καμπούρη Α.):


Κεφάλαιο 1: Η Οργάνωση της ζωής
Κεφάλαιο 5: Στήριξη και Κίνηση
Κεφάλαιο 2: Πρόσληψη ουσιών και Πέψη
(Αμέσως μετά την ενότητα 2.1 -Φωτοσύνθεση- να διδαχθεί η εισαγωγή του κεφαλαίου 4 και η ενότητα 4.2- Η αναπνοή στα φυτά)
Κεφάλαιο 3: Μεταφορά και αποβολή ουσιών
Κεφάλαιο 4: Αναπνοή ( Ενότητα 4.4 Η Αναπνοή στον άνθρωπο)
Κεφάλαιο 7: Ερεθιστικότητα


Αναλυτικότερα, στους πίνακες που ακολουθούν εμφανίζονται τα κεφάλαια με τη σειρά που προτείνεται να ακολουθηθεί κατά τη διδασκαλία τους, οι ενότητες που θα διδαχτούν, οι παρατηρήσεις/διδακτικές οδηγίες για κάθε ενότητα και οι ώρες που προτείνεται να διατίθενται για τη διδασκαλία τους.
Κεφάλαιο
Διδακτέα ύλη
Παρατηρήσεις/Διδακτικές Οδηγίες



1. Η οργάνωση της ζωής
1.1 Τα χαρακτηριστικά των οργανισμών
1.2 Κύτταρο: η μονάδα της ζωής
1.3 Η οργάνωση των πολυκύτταρων οργανισμών

Κατά την κρίση του εκπαιδευτικού μπορεί να δίνεται μικρότερη έμφαση σε επιμέρους χαρακτηριστικά των οργανισμών και να αναδεικνύεται η σχέση των μορφολογικών και λειτουργικών χαρακτηριστικών .
Προτείνεται να πραγματοποιηθούν οι εργαστηριακές ασκήσεις (1 και 2) μικροσκοπικής παρατήρησης φυτικών και ζωικών κυττάρων.
Προτείνεται να μη δίνεται έμφαση στη λεπτομερή περιγραφή των κυτταρικών οργανιδίων. Η αναφορά στο ρόλο του πυρήνα, της κυτταρικής μεμβράνης, του κυτταροπλάσματος, των χλωροπλαστών και των μιτοχονδρίων είναι αρκετή, για να εξυπηρετήσει και την κατανόηση των λειτουργικών διαφορών μεταξύ φυτικών και ζωικών οργανισμών.






5 Στήριξη και Κίνηση
5.1 Η στήριξη και κίνηση στους μονοκύτταρους οργανισμούς.
5.2 Η στήριξη στα φυτά.
5. 4 Το μυοσκελετικό σύστημα του ανθρώπου.

Θα πρέπει να τονίζεται η σημασία της ισορροπημένης διατροφής στον άνθρωπο για την εξασφάλιση της υγείας του σκελετού και των μυών μας, αλλά και η συμβολή της φυσικής άσκησης και η προσοχή για την αποφυγή τραυματισμών του σκελετού μας.



2. Πρόσληψη ουσιών και πέψη




και εισαγωγή κεφαλαίου 4
με την ενότητα
4.2 Η αναπνοή στα φυτά

Εισαγωγή
2.1 H παραγωγή θρεπτικών ουσιών στα φυτά- Η φωτοσύνθεση.

Εισαγωγή κεφαλαίου 4 και ενότητα 4.2 Η αναπνοή στα φυτά


















2.4 Η πρόσληψη ουσιών και η πέψη στον άνθρωπο.
Προτείνεται να δοθεί έμφαση στη διδασκαλία της φωτοσύνθεσης και στη σημασία της για τη διατήρηση της ζωής στον πλανήτη.
Προτείνεται να πραγματοποιηθεί η εργαστηριακή άσκηση 4 ( Η σημασία του φωτός για τη φωτοσύνθεση).
Προτείνεται στο σημείο αυτό να διδαχθεί η εισαγωγή του Κεφαλαίου 4 και η ενότητα 4.2 . Η εισαγωγή του κεφαλαίου 4 σε αυτό το σημείο γίνεται, ώστε οι μαθητές να: α) συνδέσουν την πρόσληψη της τροφής με τον τρόπο που αυτή εξασφαλίζει ενέργεια στον οργανισμό , β) να διακρίνουν την αναπνοή σε επίπεδο οργανισμού από την κυτταρική αναπνοή με την οποία παράγεται ενέργεια και γ) να συσχετίσουν τη φωτοσύνθεση με την αναπνοή ως τις δύο διαδικασίες με τις οποίες παράγεται και καταναλώνεται οξυγόνο αντίστοιχα. Ενδείκνυται η χρήση κατάλληλου- εγκεκριμένου ψηφιακού υλικού για την καλύτερη κατανόηση των δύο παραπάνω εννοιών, οι οποίες αναφέρονται στον μικρόκοσμο και δεν έχουν εμπειρικές αναφορές.
Προτείνεται να δίνεται έμφαση στη σχέση της διατροφής με τη διατήρηση της υγείας και να αναδεικνύεται η αξία της «Μεσογειακής διατροφής».











3. Μεταφορά και αποβολή ουσιών.

Εισαγωγή








3.2 Η μεταφορά και αποβολή ουσιών στα φυτά




3.4 Η μεταφορά και η αποβολή ουσιών στον άνθρωπο
Η «Εισαγωγή» αναφέρεται στη μεταφορά ουσιών στο κυτταρικό επίπεδο και κρίνεται σκόπιμο να διδάσκεται οπωσδήποτε πριν τη διδασκαλία της ενότητας που αφορά τη συγκεκριμένη λειτουργία στον άνθρωπο, κάνοντας παραλληλισμούς σε σχέση με τη σκοπιμότητά της τόσο σε επίπεδο κυττάρου όσο και σε επίπεδο οργανισμού.

Η μεταφορά και αποβολή ουσιών στα φυτά, προτείνεται να συνδυαστεί με εργαστηριακή άσκηση μικροσκοπικής παρατήρησης επιδερμίδας φύλλου - στομάτων. Η αναφορά στη διαπνοή και ο ρόλος της για τις λειτουργίες της φωτοσύνθεσης και της αναπνοής στα φυτά, ολοκληρώνει τη μελέτη των δύο αυτών σημαντικών βιολογικών φαινομένων.
Προτείνεται η πραγματοποίηση της εργαστηριακής άσκησης 5 (Η μεταφορά ουσιών στα φυτά).

Θα πρέπει να δίνεται έμφαση στην αναγκαιότητα ύπαρξης συστημάτων μεταφοράς ουσιών στον άνθρωπο, αλλά και στους παράγοντες που επηρεάζουν την καλή λειτουργία και συνεργασία των συστημάτων αυτών.




4. Αναπνοή

4.4 Η αναπνοή στον άνθρωπο
Κατά τη διδασκαλία της ενότητας αυτής θα πρέπει να αναδεικνύεται η συμβολή του τρόπου και των συνθηκών ζωής του σύγχρονου ανθρώπου (κάπνισμα, ατμοσφαιρική ρύπανση) στην καλή λειτουργία του αναπνευστικού του συστήματος και οι επιπτώσεις τους στην υγεία (εμφύσημα, βρογχίτιδα κτλ.).
Προτείνεται η πραγματοποίηση της εργαστηριακής άσκησης 14 (Οι επιδράσεις της άσκησης στο ρυθμό της αναπνοής).




7. Ερεθιστικότητα
Εισαγωγή
7.4 Το νευρικό σύστημα του ανθρώπου
Προτείνεται να δίνεται έμφαση στην ανάδειξη της σημασίας επικοινωνίας μεταξύ των διαφόρων δομών στο πλαίσιο ενός οργανισμού για τον καλύτερο συντονισμό των επιμέρους λειτουργιών.
Προτείνεται να δίνεται έμφαση στη διάκριση των δύο τρόπων με τους οποίους μεταβιβάζονται μηνύματα στον ανθρώπινο οργανισμό (με τη βοήθεια ορμονών και με τη μορφή νευρικών μηνυμάτων).
Η έμφαση που προτείνεται να δοθεί στις λειτουργίες της ζωής σε σχέση με τον άνθρωπο επιλέχθηκε με δεδομένο ότι οι μαθητές δεν έχουν άλλη ευκαιρία στη διάρκεια της υποχρεωτικής εκπαίδευσης να μελετήσουν όλες τις λειτουργίες του ανθρώπινου οργανισμού, κάτι ιδιαίτερα σημαντικό για τη ζωή τους.


Προτείνεται η διδασκαλία να ενισχυθεί με τη χρήση εγκεκριμένων λογισμικών (Βιολογία A΄-Γ΄ Γυμνασίου), καθώς και με τη χρήση ψηφιακού υλικού από αντίστοιχους ιστότοπους (www.dschool.edu.gr).

Βιολογία Α΄ Τάξης Εσπερινού Γυμνασίου
Να μη διδαχτούν τα κεφάλαια 5, 6 και 7. Κατά τη διδασκαλία επίσης πρέπει να δοθεί έμφαση στις λειτουργίες του ανθρώπινου οργανισμού, στους παράγοντες που επηρεάζουν την υγεία του και στην καλλιέργεια στάσεων και συμπεριφορών για τη διατήρησή της.


Βιολογία Β΄ Τάξης Ημερησίου και Εσπερινού Γυμνασίου
Διδακτέα ύλη – Διαχείριση Διδακτέας ύλης

Σύμφωνα με το ισχύον Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών, η μελέτη της Βιολογίας στην υποχρεωτική εκπαίδευση αρθρώνεται με βάση τα βιολογικά συστήματα. Κατά τη μελέτη και τη διδασκαλία της Βιολογίας είναι σημαντικός ο προσδιορισμός των μερών του συστήματος και ο προσδιορισμός των σχέσεων αλληλεξάρτησης που αναπτύσσονται μεταξύ τους, καθώς και μεταξύ αυτών και του περιβάλλοντός τους. Επιπλέον, τα βιολογικά συστήματα διακρίνονται για τη δυνατότητα διατήρησης της ισορροπίας. Η ισορροπία αυτή δεν είναι στατική αλλά δυναμική. Κάθε φορά που μια εξωτερική ή εσωτερική μεταβολή τείνει να διαταράξει αυτήν την ισορροπία, ενεργοποιούνται ειδικοί αυτορρυθμιστικοί μηχανισμοί για να την επαναφέρουν.
Η μελέτη των παραγόντων που διαταράσσουν την ισορροπία είτε στο εσωτερικό του οργανισμού (π.χ. ασθένειες) είτε στο περιβάλλον (π.χ. ρύπανση) αναδεικνύουν τη μεγάλη ποικιλία στις σχέσεις αλληλεξάρτησης που αναπτύσσονται σε όλα τα παραπάνω επίπεδα και τις πιθανές παρεμβάσεις για την αποκατάσταση της ισορροπίας.
Η προτεινόμενη διδακτική μεθοδολογία καλείται να ικανοποιήσει τους παραπάνω διδακτικούς σκοπούς. Βιωματικές δραστηριότητες και συνθετικές εργασίες, ατομικές και ομαδικές, μπορούν να δημιουργήσουν το κατάλληλο πλαίσιο μάθησης για την ανάπτυξη της ικανότητας του μαθητή να αναγνωρίζει την ενότητα και τη συνέχεια της γνώσης στο πλαίσιο των Βιολογικών επιστημών και την καλλιέργεια δεξιοτήτων για να ερμηνεύει φαινόμενα ή καταστάσεις που αφορούν τον εαυτό του ή το περιβάλλον του.
Τέλος, προτείνεται η διδασκαλία να ενισχυθεί με τη χρήση εγκεκριμένων λογισμικών (Βιολογία A΄-Γ΄ Γυμνασίου ) καθώς και με τη χρήση ψηφιακού υλικού από αντίστοιχους ιστότοπους (www.dschool.edu.gr)

Με βάση το ισχύον ωρολόγιο πρόγραμμα, η Βιολογία της B΄ τάξης του Ημερήσιου και Εσπερινού Γυμνασίου διδάσκεται μία (1) ώρα την εβδομάδα. Προτείνεται η ακόλουθη διδακτέα ύλη από το διδακτικό εγχειρίδιο (βιβλίο μαθητή «Βιολογία Γ΄ Γυμνασίου» των Μαυρικάκη Ε., Γκούβρα Μ. και Καμπούρη Α. έκδοση 2014):




ώρες
Κεφάλαιο 2: Οι οργανισμοί στο περιβάλλον τους
2.1 Ισορροπία στα βιολογικά συστήματα
1
2.2 Οργάνωση και λειτουργίες του οικοσυστήματος- Ο ρόλος της ενέργειας
3
2.4 Παρεμβάσεις του ανθρώπου στο περιβάλλον
3
Εργαστηριακές ασκήσεις
Άσκηση 5: Καταγραφή ενός πληθυσμού σε ένα οικοσύστημα
Άσκηση 6: Μέτρηση του ρυθμού αποικοδόμησης του χαρτιού
2
Κεφάλαιο 4: Οι ασθένειες και οι παράγοντες που σχετίζονται με την εμφάνισή τους
4.1 Ομοιόσταση
1
4.2 Ασθένειες
3
4.3 Αμυντικοί μηχανισμοί του ανθρώπινου οργανισμού
3
4.4 Τρόπος ζωής και ασθένειες
2
Εργαστηριακές ασκήσεις
Άσκηση 2: Παρατήρηση πρωτοζώων
Άσκηση 3: Παρατήρηση βακτηρίων
2
Σύνολο ωρών
20



Βιολογία Γ΄ Τάξης Ημερησίου Γυμνασίου
Διδακτέα ύλη – Διαχείριση Διδακτέας ύλης

Με βάση το ισχύον Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών για τη Βιολογία της Γ΄ τάξης του Γυμνασίου, προτείνεται η ακόλουθη διδακτέα ύλη από το διδακτικό εγχειρίδιο (βιβλίο μαθητή «Βιολογία Γ΄ Γυμνασίου» των Μαυρικάκη Ε., Γκούβρα Μ. και Καμπούρη Α.):


Κεφάλαιο 1: Οργάνωση της ζωής – Βιολογικά συστήματα
Κεφάλαιο 4: Οι ασθένειες και οι παράγοντες που σχετίζονται με την εμφάνισή τους
Κεφάλαιο 5: Διατήρηση και συνέχεια της ζωής
Κεφάλαιο 6: Γενετική Μηχανική και Βιοτεχνολογία
Κεφάλαιο 2: Οι οργανισμοί στο περιβάλλον τους
Κεφάλαιο 7: Εξέλιξη
Αναλυτικότερα, στους πίνακες που ακολουθούν εμφανίζονται τα κεφάλαια με τη σειρά που προτείνεται να ακολουθηθεί κατά τη διδασκαλία τους, οι ενότητες που θα διδαχτούν, παρατηρήσεις/διδακτικές οδηγίες για κάθε ενότητα και οι ώρες που προτείνεται να διατίθενται για τη διδασκαλία τους. Σε ορισμένες ενότητες, έχουν προστεθεί ώρες διδασκαλίας οι οποίες κρίνεται σκόπιμο να αξιοποιούνται, κυρίως, για την πραγματοποίηση δραστηριοτήτων και εργασιών από τους μαθητές.


Κεφάλαιο
Διδακτέα ύλη
Παρατηρήσεις/Διδακτικές Οδηγίες
Ώρες
1. Οργάνωση της ζωής – Βιολογικά συστήματα
1.1 Τα μόρια της ζωής
1.2 Κύτταρο – Η μονάδα της ζωής
1.3 Τα επίπεδα οργάνωσης της ζωής
Προτείνεται να γίνεται εργαστηριακή άσκηση μικροσκοπίου με τη χρήση μόνιμων ή νωπών παρασκευασμάτων, επισημαίνοντας της μαθητές ότι το κύτταρο δεν είναι «δισδιάστατο» και πως ό, τι υπάρχει στο εσωτερικό του, είναι σε συνεχή κίνηση.
Προτείνεται να δίνεται έμφαση της διαφορές μεταξύ ευκαρυωτικού και προκαρυωτικού κυττάρου, καθώς και μεταξύ φυτικού και ζωικού. Ιδιαίτερα για της τελευταίες, θα πρέπει να αναδεικνύεται η σχέση δομικών και μορφολογικών χαρακτηριστικών του κυττάρου με λειτουργικά χαρακτηριστικά των αντίστοιχων ομάδων οργανισμών.
Επιπλέον, θα πρέπει να δίνεται έμφαση στην αναγνώριση από το μαθητή της σχέσης της μορφολογίας του κυττάρου με τη λειτουργία του στο πλαίσιο του οργανισμού και της σχέσης των λειτουργιών του κυττάρου με αυτές στο επίπεδο του οργανισμού.
Προτείνεται να δίνεται έμφαση στο γεγονός ότι τα επίπεδα οργάνωσης της ζωής της και οι λειτουργίες της ζωής αφορούν όλους της οργανισμούς.
10
4. Ασθένειες και οι παράγοντες που σχετίζονται με την εμφάνιση τους
4.1 Ομοιόσταση
4.2 Ασθένειες
4.3 Αμυντικοί μηχανισμοί του ανθρώπινου οργανισμού
4.4 Τρόπος ζωής και ασθένειες
Προτείνεται να αναδεικνύεται η σχέση των διαταραχών στην ομοιόσταση με την εμφάνιση ασθενειών και να δίνεται έμφαση της τρόπους μετάδοσης των μολυσματικών ασθενειών και της μηχανισμούς άμυνας..
Είναι σημαντικό, και μέσα από παραδείγματα, να αναδεικνύεται η σχέση του τρόπου ζωής του ανθρώπου και των επιλογών και συμπεριφορών του με την υγεία.
7
5. Διατήρηση και συνέχεια της ζωής
5.1 Το γενετικό υλικό οργανώνεται σε χρωμοσώματα
5.2 Η ροή της γενετικής πληροφορίας
5.3 Αλληλόμορφα
5.4 Κυτταρική διαίρεση
5.5 Κληρονομικότητα
5.6 Μεταλλάξεις
Προτείνεται να δίνεται έμφαση στην άμεση σχέση του γενετικού υλικού με τα δομικά και λειτουργικά χαρακτηριστικά της οργανισμού.
Για τη σύνδεση των επιμέρους θεμάτων της ενότητας της μπορεί να αξιοποιείται ο «Κύκλος Ζωής του ανθρώπου».
11
6. Γενετική Μηχανική και Βιοτεχνολογία
6.1 Εφαρμογές της Βιοτεχνολογίας
6.2 Γενετική μηχανική και βιοτεχνολογία

Προτείνεται να δίνεται έμφαση στα οφέλη αλλά και της κινδύνους που απορρέουν από της εφαρμογές της Βιοτεχνολογίας, με τρόπο που να αναπτύσσει της μαθητές τη δυνατότητα κριτικής αντιμετώπισης σχετικών θεμάτων.
4
2. Οι οργανισμοί στο περιβάλλον τους

2.1 Ισορροπία στα βιολογικά συστήματα
2.2. Οργάνωση και λειτουργίες οικοσυστήματος
2.3 Η ανακύκλωση της ύλης σε ένα οικοσύστημα
2.4 Παρεμβάσεις του ανθρώπου στο περιβάλλον.

Είναι πολύ σημαντικό να δίνεται έμφαση της επιπτώσεις των παρεμβάσεων του ανθρώπου στο οικοσύστημα. Παράλληλα, είναι σκόπιμο να αναδεικνύονται οι συνέπειες στην υγεία του ανθρώπου, από την ύπαρξη διαφόρων ρυπαντών στο περιβάλλον (αέρα, νερό, έδαφος).
9
7. Εξέλιξη
7.1 Η εξέλιξη και οι «μαρτυρίες» της
7.2 Η Εξέλιξη του ανθρώπου
Προτείνεται η ανάδειξη της σχέσης της ποικιλομορφίας των οργανισμών με εξελικτικές διαδικασίες και του γεγονότος ότι η εξέλιξη των ειδών είναι αποτέλεσμα συνεχών αλλαγών χωρίς σχέδιο και χωρίς καθορισμένο αποτέλεσμα.
4
Σύνολο ωρών



45
Με την προτεινόμενη σειρά, κρίνεται ότι θα βοηθηθούν οι μαθητές να οικοδομήσουν τις απαραίτητες συνδέσεις μεταξύ των διδασκόμενων εννοιών κάποιες από τις οποίες αφορούν επιτεύγματα της σύγχρονης Βιολογίας και σχετίζονται με την καθημερινή πραγματικότητα του σύγχρονου ανθρώπου. Η διδασκαλία του κεφαλαίου για την «Εξέλιξη», σύμφωνα και με το Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών, είναι σκόπιμο να γίνεται στο τέλος, γιατί όσα προβλέπεται να διδάσκονται στα προηγούμενα κεφάλαια διευκολύνουν την κατανόηση των εννοιών που περιλαμβάνονται σ’ αυτό, κάτι που δεν θα είναι δυνατό αν το κεφάλαιο της «Εξέλιξης» προηγείτο (προαπαιτούμενες έννοιες για την κατανόηση της εξέλιξης, κληρονομικότητα και οργανισμοί στο περιβάλλον).

Βιολογία Γ΄ Τάξης Εσπερινού Γυμνασίου
Προτείνεται να μην διδαχτούν τα κεφάλαια 5 (Διατήρηση και συνέχεια της ζωής) και 6 (Γενετική Μηχανική και Βιοτεχνολογία).



Οι διδάσκοντες να ενημερωθούν ενυπόγραφα.




Ο ΥΦΥΠΟΥΡΓΟΣ
ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ


ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΔΕΡΜΕΝΤΖΟΠΟΥΛΟΣ













Εσωτ. Διανομή
  • Δ/νση Σπουδών Δ.Ε., Τμήμα Α΄
  • Δ/νση Εκκλησιαστικής Εκπ/σης
  • Δ/νση Ιδιωτικής Εκπ/σης
  • Δ/νση Π.Ο.Δ.Ε.
  • Δ/νση Ειδικής Αγωγής
  • ΣΕΠΕΔ





ΑΓΩΝΙΣΤΙΚΗ ΣΥΣΠΕΙΡΩΣΗ ΕΒΡΟΥ: Οδηγίες για τη διδασκαλία μαθημάτων Ημερήσιου και ...

ΑΓΩΝΙΣΤΙΚΗ ΣΥΣΠΕΙΡΩΣΗ ΕΒΡΟΥ: Οδηγίες για τη διδασκαλία μαθημάτων Ημερήσιου και ...

Σάββατο 11 Οκτωβρίου 2014

ΨΗΦΙΑΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ: Γεωλογία - Γεωγραφία Β΄ Γυμνασίου - Βιβλίο εκπαιδε...

ΨΗΦΙΑΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ: Γεωλογία - Γεωγραφία Β΄ Γυμνασίου - Βιβλίο εκπαιδε...: Γεωλογία - Γεωγραφία Β΄ Γυμνασίου βιβλίο εκπαιδευτικού Γεωλογία Γεωγραφία Β΄ Γυμνασίου βιβλίο εκπαιδευτικού

ΨΗΦΙΑΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ: Γεωλογία - Γεωγραφία Β΄ Γυμνασίου Λύσεις Ασκήσεων ...

ΨΗΦΙΑΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ: Γεωλογία - Γεωγραφία Β΄ Γυμνασίου Λύσεις Ασκήσεων ...: Γεωλογία - Γεωγραφία Α΄ Γυμνασίου Λύσεις Ασκήσεων Βιβλίου Γεωλογία - Γεωγραφία Α΄ Γυμνασίου Λυσάρι Βιβλίου

Κυριακή 5 Οκτωβρίου 2014

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1,απαντηση στη τελ.ερωτηση

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
2. Πού οφείλεται η κίρρωση του ήπατος στους αλκοολικούς;
Απάντηση
Η υπερβολική κατανάλωση οινοπνεύματος ελαττώνει την ικανότητα
του λεπτού εντέρου να απορροφά τις θρεπτικές ουσίες που περιέχονται
στην τροφή μας. Αποτέλεσμα του γεγονότος αυτού είναι η φθορά του ή-
πατος, το οποίο, αντί να αποθηκεύει τις πρωτείνες και τους υδατάνθρα-
κες που χρησιμοποιούνται από τα ηπατικά κύτταρα, αποθηκεύει λίπη στο
συνδετικό ιστό που περιβάλλει τα ηπατικά κύτταρα. Η συνεχιζόμενη κατα-
νάλωση οινοπνεύματος από έναν αλκοολικό καταλήγει συχνά σε εκφυλι-
σμό του ηπατικού ιστού, μια κατάσταση που ονομάζεται κίρρωση του ήπα-
τος. Αυτό συμβαίνει επειδή η συνεχής διόγκωση του συνδετικού ιστού έ-
χει ως αποτέλεσμα τη συμπίεση και τη συρρίκνωση του ηπατικού κυττά-
ρου, ώστε αυτό να μην μπορεί να λειτουργήσει ομαλά και να καταστρέφε-
ται. Η κίρρωση του ήπατος, αν και δεν περιορίζεται στους αλκοολικούς,
παρουσιάζεται ωστόσο σ' αυτούς σε ποσοστό οκτώ φορές μεγαλύτερο α-
πό ό,τι στα μη εξαρτημένα από το αλκοόλ άτομα.
Το ηπατικό κύτταρο διαθέτει αναγεννητική ικανότητα, οπότε, αν διακο-
πεί η λήψη του οινοπνεύματος, τότε σιγά σιγά καίγεται το λίπος που έχει
αποθηκευτεί στο συνδετικό ιστό του ήπατος και το ήπαρ μπορεί να επανα-
κτήσει τη λειτουργικότητά του.
69

Απαντησεις ερωτησεων Γ΄ΛΥΚΕΙΟΥ 1ου κεφαλαιου

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 M l
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ • ΑΣΚΗΣΕΙΣ - ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΩΝ
ΠΑΡΑΓΡΑΦΩΝ 1.1 και 1.2
1. 0 οργανισμός του ανθρώπου προκειμένου να διατηρεί σταθερό το ε-
σωτερικό του περιβάλλον είναι υποχρεωμένος να τροποποιεί συνεχώς
τη λειτουργία του. Συμφωνείτε με την πρόταση; Να αιτιολογήσετε την
άποψή σας παραθέτοντας επιχειρήματα που θα αντλήσετε από το σχο-
λικό εγχειρίδιο.
Απάντηση
Ο άνθρωπος, αν και ζει σε ένα περιβάλλον που συνεχώς μεταβάλλεται,
διαθέτει μηχανισμούς που διατηρούν σταθερό το εσωτερικό του περιβάλ-
λον, εξασφαλίζοντας την εύρυθμη λειτουργία του οργανισμού και επομέ-
νως την επιβίωσή του.
Η ικανότητα του οργανισμού να διατηρεί σταθερές τις συνθήκες του ε-
σωτερικού του περιβάλλοντος (θερμοκρασία, συγκεντρώσεις διάφορων
συστατικών κτλ.), παρά τις εξωτερικές μεταβολές, ονομάζεται ομοιόστα-
ση.
Στον ανθρώπινο οργανισμό υπάρχουν ομοιοστατικοί μηχανισμοί που
ρυθμίζουν:
• τη θερμοκρασία του σώματος (δέρμα),
• τη συγκέντρωση της γλυκόζης στο αίμα,
• τη συγκέντρωση του νερού,
• το ρΗ του αίματος, που πρέπει να είναι σταθερό στο 7,4,
• τα επίπεδα του C02 στο αίμα.
Κάθε διαταραχή της ομοιόστασης μπορεί να οδηγήσει στην εκδήλωση
διάφορων ασθενειών. Οι διαταραχές της ομοιόστασης μπορεί να οφείλο-
νται σε παθογόνους μικροοργανισμούς, σε ακραίες μεταβολές των περι-
βαλλοντικών συνθηκών (θερμοκρασίας, ακτινοβολιών, διαθεσιμότητας ο-
ξυγόνου), ενώ συχνά είναι απόρροια του τρόπου ζωής (καπνίσματος, κα-
τάχρησης αλκοόλ κτλ.).
'Οταν διαταράσσεται η ομοιόσταση, ο οργανισμός προσπαθεί να την α-
ποκαταστήσει τροποποιώντας τη λειτουργία του. Η αδυναμία αποκατά-
στασης της ομοιόστασης μπορεί να οδηγήσει σε ανεπανόρθωτη βλάβη
του οργανισμού, ακόμη και στο θάνατο.
Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα ομοιοστατικού μηχανι-
σμού στον άνθρωπο αποτελεί ο μηχανισμός ρύθμισης της θερμοκρασίας
45
KtiDAAAlO 1
του σώματος στους 36,6 "C. Πιο συγκεκριμένα, στην περίπτωση που βρε-
θούμε σε ένα χώρο με θερμοκρασία μεγαλύτερη από τους 36,6 "C, η θερ-
μότητα που φθάνει συνεχώς από το περιβάλλον στο σώμα μας τείνει να
προκαλέσει αύξηση της θερμοκρασίας του. Ωστόσο η αύξηση αυτή απο-
φεύγεται εξαιτίας μιας σειράς διαδοχικών αντιδράσεων, στις οποίες κύριο
ρόλο παίζει ο εγκέφαλος. Αρχικά οι θερμοϋποδοχείς του δέρματος μας,
δηλαδή τα ειδικά νευρικά σωμάτια που ανιχνεύουν τις μεταβολές της θερ-
μοκρασίας του περιβάλλοντος, ειδοποιούν τον εγκέφαλο για την αύξηση
της θερμοκρασίας, με μηνύματα που αποστέλλουν στο κέντρο των γενι-
κών αισθήσεων του εγκεφάλου. Στη συνέχεια το ειδικό κέντρο του εγκε-
φάλου για τη ρύθμιση της θερμοκρασίας, με μηνύματα που αποστέλλει
στους ιδρωτοποιούς αδένες και στα αγγεία της επιφάνειας του δέρματος,
προκαλεί έκκριση ιδρώτα και διαστολή των αγγείων αντίστοιχα. Ο συνδυα-
σμός αιπών των δύο αντιδράσεων συμβάλλει στη διατήρηση της θερμο-
κρασίας του σώματος μας με τον εξής τρόπο: τα αγγεία που έχουν δια-
σταλεί φέρουν μεγάλες ποσότητες αίματος προς την επιφάνεια του δέρ-
ματος, η οποία όμως έχει ψυχθεί λόγω της εξάτμισης του ιδρώτα. Έτσι
ψύχεται το αίμα που φθάνει στα αιμοφόρα αγγεία του δέρματος και, επι-
στρέφοντας με την κυκλοφορία στο εσωτερικό του οργανισμού μας, απο-
τρέπει την αύξηση της θερμοκρασίας του.
2. Πολλοί θεωρούν το σύνολο των μικροβίων απειλητικό για την υγεία του
ανθρώπου. Συμφωνείτε με την άποψή τους; Με ποιους τρόπους ένα μι-
κρόβιο μπορεί να πλήξει την υγεία του ανθρώπου;
Απάντηση
Γ ενικά, ως μικροοργανισμοί ή μικρόβια χαρακτηρίζονται εκείνοι οι ορ-
γανισμοί τους οποίους δεν μπορούμε να διακρίνουμε με γυμνό μάτι, γιατί
έχουν μέγεθος μικρότερο από 0,1 mm.
Πολλοί από τους μικροοργανισμούς (όπως για παράδειγμα τα νιτρο-
ποιητικά βακτήρια) περνούν όλη τη ζωή τους στο φυσικό περιβάλλον. Άλ-
λοι, προκειμένου να επιβιώσουν και να αναπαραχθούν, περνούν ένα μέρος
ή ολόκληρη τη ζωή τους στο εσωτερικό κάποιου πολυκύτταρου οργανι-
σμού. Οι μικροοργανισμοί αυτοί χαρακτηρίζονται ως παράσιτα, ενώ ο ορ-
γανισμός που τους «φιλοξενεί» ονομάζεται ξενιστής.
Κάποιοι από τους μικροοργανισμούς που χρησιμοποιούν τον άνθρωπο
ως ξενιστή μπορεί να προκαλέσουν διαταραχές στην υγεία του. Οι μικρο-
οργανισμοί αυτοί ονομάζονται παθογόνοι.
46
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Μ · ·
Οι περισσότεροι όμως μικροοργανισμοί όχι μόνο δεν είναι βλαβεροί για
τον άνθρωπο, αλλά αντίθετα είναι χρήσιμοι ή και απαραίτητοι, καθώς συμ-
μετέχουν σε σημαντικές διεργασίες (όπως είναι η αποικοδόμηση της νε-
κρής οργανικής ύλης) ή χρησιμοποιούνται από τον άνθρωπο για την παρα-
γωγή ουσιών χρήσιμων σε διάφορους τομείς (π.χ. υγεία, διατροφή κτλ.).
Άλλοι μικροοργανισμοί, όπως το βακτήριο Escherichia coli που ζει στο
έντερο, όταν υπάρχουν σε μικρό αριθμό και δε μεταναστεύουν σε άλλους
ιστούς και όργανα, αποτελούν φυσιολογική μικροχλωρίδα για τον άνθρω-
πο, είτε διότι παράγουν χρήσιμες χημικές ουσίες τις οποίες ο άνθρωπος
δεν μπορεί να συνθέσει μόνος του (π.χ. βιταμίνη Κ από την Ε. coli) είτε διό-
τι συμβάλλουν στην άμυνα του οργανισμού. Αν όμως, για κάποιο λόγο, αυ-
ξηθούν (π.χ. επειδή ο ξενιστής παρουσιάζει μειωμένη αντίσταση) ή βρε-
θούν σε άλλους ιστούς, τότε μπορεί να οδηγήσουν στην εκδήλωση ασθε-
νειών. Οι μικροοργανισμοί αυτοί χαρακτηρίζονται ως δυνητικά παθογό-
νοι.
Τα μικρόβια που απειλούν την υγεία μας δρουν μέσω των ουσιών που
παράγουν. Οι ουσίες αυτές ονομάζονται τοξίνες και διακρίνονται σε ενδο-
τοξίνες και εξωτοξίνες.
Οι ενδοτοξίνες βρίσκονται στο κυτταρικό τοίχωμα ορισμένων παθογό-
νων βακτηρίων και είναι υπεύθυνες για συμπτώματα όπως ο πυρετός, η
πτώση της πίεσης του αίματος κ.ά.
Οι εξωτοξίνες, οι οποίες εκκρίνονται από τα παθογόνα βακτήρια, δια-
σπείρονται με την κυκλοφορία του αίματος στο εσωτερικό του ανθρώπι-
νου οργανισμού και προσβάλλουν, ανάλογα με τη φύση τους, συγκεκριμέ-
να όργανα.
3. Μερικοί θεωρούν ότι η δημιουργία ενδοσπορίων στα βακτήρια δεν α-
ποτελεί τρόπο πολλαπλασιασμού τους. Είναι βάσιμη κατά τη γνώμη
σας η άποψή τους;
Απάντηση
Σε αντίξοες συνθήκες, όπως σε ακραίες θερμοκρασίες ή υπό τη δράση
ακτινοβολιών, πολλά βακτήρια μετατρέπονται σε ανθεκτικές μορφές, τα
ενδοσπόρια (1 βακτήριο -» 1 ενδοσπόριο). Τα ενδοσπόρια είναι αφυδατω-
μένα κύτταρα με ανθεκτικά τοιχώματα και χαμηλούς μεταβολικούς ρυθ-
μούς. Όταν οι συνθήκες του περιβάλλοντος ξαναγίνουν ευνοϊκές, τα ενδο-
σπόρια βλαστάνουν δίνοντας το καθένα ένα βακτήριο. Κατά συνέπεια εί-
ναι βάσιμη η άποψη ότι η δημιουργία ενδοσπορίων στα βακτήρια δεν απο-
τελεί τρόπο πολλαπλασιασμού τους.
47
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
4. Τρεις ημέρες μετά την αγορά και την κατανάλωση παστεριωμένου γά-
λακτος σε κονσέρβα διαπιστώσατε ότι το υπόλοιπο του περιεχομένου
της, παρά το ότι είχε τοποθετηθεί στο ψυγείο, «έκοψε». Τι μπορεί να
συνέβη κατά τη γνώμη σας;
Απάντηση
Στην παστερίωση το γάλα θερμαίνεται στους 62 °C για μισή ώρα. Με
την τεχνική αυτή καταστρέφονται όλα τα παθογόνα μικρόβια (καθώς και τα
περισσότερα μη παθογόνα), ενώ συγχρόνως διατηρείται αναλλοίωτη και η
γεύση του γάλακτος. Όμως με την παστερίωση παραμένουν και κάποια
βακτήρια με τη μορφή ενδοσπορίων, γΓ αυτό τα τρόφιμα αυτά πρέπει να
διατηρούνται σε χαμηλές θερμοκρασίες (ψυγείο). Τα ενδοσπόρια, και ι-
διαίτερα αυτά των βακτηρίων του γένους Lactobacillus ή Streptocccus ή
Lactococcus ή Leuconostoc, αν και έχουν χαμηλό μεταβολικό ρυθμό, είναι
δυνατόν να προκαλέσουν τη διάσπαση της λακτόζης σε γαλακτόζη και
γλυκόζη και τη μετατροπή τους σε γαλακτικό οξύ. Το γαλακτικό οξύ ελατ-
τώνει το ρΗ (ρΗ = 4) και προκαλεί μετουσίωση των πρωτεϊνών στις ακραί-
ες αυτές συνθήκες με αποτέλεσμα τη δημιουργία ιζήματος («κόψιμο» γά-
λακτος).
5. Είναι πιθανό να αποτελούμε ξενιστές για παθογόνους μικροοργανι-
σμούς χωρίς να νοσούμε;
Απάντηση
Παρ' ότι αποτελούμε ξενιστές κάποιων μικροοργανισμών (όπως το βα-
κτήριο Escherichia coli που ζει στο έντερο), δε νοσούμε όταν αυτοί υπάρ-
χουν σε μικρό αριθμό και δε μεταναστεύουν σε άλλους ιστούς και όργα-
να. Αντίθετα, οι μικροοργανισμοί αυτοί αποτελούν φυσιολογική μικροχλω-
ρίδα για τον άνθρωπο, είτε διότι παράγουν χρήσιμες χημικές ουσίες τις ο-
ποίες ο άνθρωπος δεν μπορεί να συνθέσει μόνος του (π.χ. βιταμίνη Κ από
την Ε. coli) είτε διότι συμβάλλουν στην άμυνα του οργανισμού.
Αν όμως, για κάποιο λόγο, αυξηθούν (π.χ. επειδή ο ξενιστής παρουσιά-
ζει μειωμένη αντίσταση) ή βρεθούν σε άλλους ιστούς, τότε προκαλούν την
εκδήλωση ασθενειών. Οι μικροοργανισμοί αυτοί χαρακτηρίζονται ως δυ-
νητικά παθογόνοι.
6. Ανάμεσα στα μέλη της επιστημονικής κοινότητας υπάρχουν αρκετοί
που θεωρούν τους ιούς έμβια όντα, ενώ άλλοι πιστεύουν ότι οι ιοί απο-
48
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
τελούν απλές χημικές ενώσεις. Με ποια από τις δύο απόψεις συμφω-
νείτε; Να αιτιολογήσετε την άποψή σας.
Απάντηση
Σύμφωνα με έναν ορισμό, «οργανισμός είναι μια αυτοτελής μονάδα
στην οποία υπάρχουν ανεξάρτητες δομές και λειτουργίες, που έχουν ως
σκοπό την επιβίωση ενός πληθυσμιακού αθροίσματος παρόμοιων μονά-
δων». Από τον ορισμό αυτό συνάγεται το συμπέρασμα πως ο άνθρωπος εί-
ναι ένας οργανισμός, τα κύτταρά του όμως, αν και ζωντανά, δεν είναι ορ-
γανισμοί. Από την άλλη μεριά, στους μονοκύτταρους οργανισμούς το κύτ-
ταρο αντιπροσωπεύει την ανεξάρτητη μονάδα, δηλαδή τον οργανισμό. Έ-
τσι, αν δεχτούμε τον παραπάνω ορισμό, οι ιοί αποτελούν απλές χημικές ε-
νώσεις και δε θεωρούνται οργανισμοί, αφού στερούνται λειτουργικής ανε-
ξαρτησίας.
Σύμφωνα με άλλον ορισμό του οργανισμού, με τον οποίο δίνεται έμφα-
ση στην ατομικότητα, στην ιστορική συνέχεια και στην εξελικτική ανεξαρ-
τησία, οι ιοί θεωρούνται οργανισμοί, αφού αναπαράγονται, επιζούν μετά
το θάνατο του ξενιστή τους και μπορούν να εξελιχθούν ανεξάρτητα από
τον οργανισμό στον οποίο δημιουργήθηκαν.
Η αμηχανία μας να τοποθετήσουμε τους ιούς σε μία από τις δύο κατη-
γορίες δεν απηχεί παρά τη δυσκολία να απαντήσουμε στο τι είναι ζωή ή
έμβιος οργανισμός.
7. Να συγκρίνετε, όσον αφορά τη δομή και τη λειτουργία, τους προκα-
ρυωτικούς οργανισμούς και τους ιούς.
Απάντηση
Βακτήρια Ιοί
1. Κύτταρο 1. Ακυτταρική δομή
2. Γενετικό υλικό DNA συγκεντρω- 2. Γενετικό υλικό DNA ή RNA.
μένο σε μια κεντρική περιοχή, το 3. Δεν έχουν κυτταρικό τοίχωμα,
πυρηνοειδές. Συνήθως δ,αθέ- ^ ^ ρ,βοοώματα
τουν επιπλεον μόρια γενετικού υ- η η μ
λικού, τα πλασμίδια. 5· E iya i υποχρεωτικά κυτταρικά πα-
3. Έχουν κυτταρικό τοίχωμα. ρασιτα.
4. Διαθέτουν ριβοσώματα.
5. Αναπαράγονται αυτοτελώς.
6. Σε αντίξοες συνθήκες σχηματί-
ζουν ενδοσπόρια.
49
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
8. Ένας μικροβιολόγος που εργαζόταν με τρία δείγματα μικροβίων (Α, Β,
Γ) ένα μύκητα, έναν ιό και ένα βακτήριο, μπέρδεψε τις αντικειμενοφό-
ρες πλάκες στις οποίες είχαν τοποθετηθεί. Αν το μικρόβιο Α διαθέτει
μια κεντρική περιοχή όπου είναι συγκεντρωμένο το γενετικό υλικό, το
μικρόβιο Β διαθέτει πολυάριθμους πυρήνες και το μικρόβιο Γ δεν έχει
καθόλου πυρήνα, μπορείτε να τον βοηθήσετε να διαπιστώσει ποιο μι-
κρόβιο είναι μύκητας, ποιο ιός, και ποιό βακτήριο.
Απάντηση
Οι μύκητες είναι ευκαρυωτικοί μονοκύτταροι ή κοινοκυτταρικοί οργανι-
σμοί (διαθέτουν κυτταρόπλασμα με πολυάριθμους πυρήνες). Αρα στην α-
ντικειμενοφόρο πλάκα στην οποία παρατηρούνται πολυάριθμοι πυρήνες
(μικρόβιο Β) βρίσκεται ο μύκητας.
Τα βακτήρια είναι προκαρυωτικοί οργανισμοί, δηλαδή δε διαθέτουν ορ-
γανωμένο πυρήνα. Συνήθως σχηματίζουν αθροίσματα, τις αποικίες. Το
σχήμα τους μπορεί να είναι ελικοειδές (σπειρύλλια), σφαιρικό (κόκκοι) ή
ραβδοειδές (βάκιλοι). Το γενετικό τους υλικό (DNA) βρίσκεται κατά κανό-
να σε μια συγκεκριμένη περιοχή, που ονομάζεται πυρηνική περιοχή (πυ-
ρηνοειδές). Άρα στην αντικειμενοφόρο πλάκα στην οποία παρατηρείται
συγκεντρωμένο το γενετικό υλικό σε μια κεντρική περιοχή (μικρόβιο Α)
βρίσκεται το βακτήριο.
Οι ιοί έχουν σχετικά απλή δομή (ακυτταρική). Αποτελούνται από ένα
πρωτεϊνικό περίβλημα με χαρακτηριστική γεωμετρία, το καψίδιο, μέσα στο
οποίο προφυλάσσεται το γενετικό τους υλικό. Ορισμένοι ιοί διαθέτουν και
ένα επιπλέον περίβλημα, το έλυτρο, το οποίο είναι λιποπρωτεϊνικής φύ-
σης. Το γενετικό υλικό ενός ιού μπορεί να είναι είτε DNA είτε RNA. Άρα
στην αντικειμενοφόρο πλάκα στην οποία δεν παρατηρείται πυρήνας (μι-
κρόβιο Γ) βρίσκεται ο ιός.
9. Μια βακτηριακή καλλιέργεια που ξεκίνησε από δύο βακτήρια μέσα σε
χρόνο 60 λεπτών οκταπλασίασε τον πληθυσμό της. Κάθε πόσα λεπτά
αναπαράγονται τα βακτήρια που την αποτελούν;
Απάντηση
Τα βακτήρια αναπαράγονται κυρίως μονογονικά με απλή διχοτόμηση.
Κάθε βακτήριο, όταν διαιρείται, σχηματίζει 2 βακτήρια. Η αύξηση του πλη-
θυσμού των βακτηρίων περιγράφεται με γεωμετρική πρόοδο της μορφής:
50
ΚΕΦΑΛΑΙΟ t t mm
Ν, = N0 • 2"
όπου Nt: ο τελικός αριθμός των βακτηρίων σε χρόνο t
Ν0: ο αρχικός αριθμός των βακτηρίων
2: ο λόγος της γεωμετρικής προόδου
η: ο αριθμός των διαιρέσεων σε χρόνο t
Έτσι έχουμε: Nt = Ν0 • 2η -» 2 • 8 = 2 - 2η -> η = 3
Μέσα σε χρόνο 60 λεπτών πραγματοποιήθηκαν 3 διαιρέσεις. Άρα ο
χρόνος της μιας διαίρεσης διαρκεί 60 : 3 = 20 λεπτά.
10.Ένα ποτήρι με παστεριωμένο γάλα στο οποίο περιέχονται δύο ενδο-
σπόρια βακτηρίων ξεχάστηκε έξω από το ψυγείο. Αν οι συνθήκες που
επικρατούν στο δωμάτιο είναι κατάλληλες για τη βλάστηση και τον πολ-
λαπλασιασμό των ενδοσπορίων, ποιος θα είναι ο μεγαλύτερος αριθμός
βακτηρίων που θα υπάρχουν στο ποτήρι μετά από 8 ώρες; (Να υπολο-
γισθεί ότι τα βακτήρια διαιρούνται κάθε 20 λεπτά.)
Απάντηση
Σε αντίξοες συνθήκες, όπως σε ακραίες θερμοκρασίες ή υπό τη δράση
ακτινοβολιών, πολλά βακτήρια μετατρέπονται σε ανθεκτικές μορφές, τα
ενδοσπόρια. Τα ενδοσπόρια είναι αφυδατωμένα κύτταρα με ανθεκτικά
τοιχώματα και χαμηλούς μεταβολικούς ρυθμούς. Όταν οι συνθήκες του
περιβάλλοντος ξαναγίνουν ευνοϊκές, τα ενδοσπόρια βλαστάνουν δίνοντας
το καθένα ένα βακτήριο.
Κάθε βακτήριο διαιρείται μέσα σε 20 λεπτά και προκύπτουν 2 βακτήρια,
από τα 2 προκύπτουν με νέα διαίρεση 4 κ.ο.κ. Η αύξηση του πληθυσμού
των βακτηρίων περιγράφεται με γεωμετρική πρόοδο της μορφής:
Ν, = Ν0 · 2"
όπου Ν,: ο τελικός αριθμός των βακτηρίων σε χρόνο t
Ν0: ο αρχικός αριθμός των βακτηρίων
2: ο λόγος της γεωμετρικής προόδου
η: ο αριθμός των διαιρέσεων σε χρόνο t
51
ΚπΦΑΛΑΐυ 1
Ο χρόνος που διαρκεί μία διαίρεση είναι 20 λεπτά. Κάθε ώρα πραγμα-
τοποιούνται 3 διαιρέσεις, οπότε σε 8 ώρες θα έχουν πραγματοποιηθεί 24.
Αντικαθιστώντας αυτά τα δεδομένα στην παραπάνω σχέση έχουμε:
Ν, = Ν0 · 2" -> Ν, = 2 • 224-> Ν, = 225.
11.Δύο καλλιέργειες διαφορετικού είδους βακτηρίων αναπτύσσονται στο
εργαστήριο στις ίδιες συνθήκες περιβάλλοντος και τροφής. Την τρίτη
ημέρα στον ίδιο χώρο, ανιχνεύθηκε σημαντική ποσότητα ακτινοβολίας
λόγω διαρροής η οποία αποκαθίσταται μετά από πέντε ημέρες.
Στα παρακάτω διαγράμματα παρουσιάζεται η ανάπτυξη των δύο καλ-
λιεργειών για χρονικό διάστημα οκτώ ημερών. Πώς μπορεί να εξηγηθεί
η πορεία ανάπτυξης κάθε καλλιέργειας;
100
80 · L^ / \
Ι 60- / \ => / \
% 40 · / \
C / \
20 - / \
ο II II II ιI ιI II II ^^^Π1
0 1 2 3 4 5 6 7 8
Ημέρες
Καλλιέργεια Α
100 Τ
3 4 5
Ημέρες
Καλλιέργεια Β
52
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
Απάντηση
Στην καλλιέργεια Α μετά την τρίτη ημέρα άρχισε να μειώνεται ο πληθυ-
σμός των βακτηρίων μέχρι την ολική εξαφάνιση τους την όγδοη ημέρα. Τα
βακτήρια της καλλιέργειας αυτής λόγω εξοντώθηκαν λόγω της θανατηφό-
ρου επίδρασης της ακτινοβολίας στα βακτήρια αυτά. Στην καλλιέργεια Β
μετά την τρίτη ημέρα άρχισε να μειώνεται ο πληθυσμός των βακτηρίων ε-
ξαιτίας της ακτινοβολίας, αλλά στη συνέχεια σταθεροποιήθηκε λόγω της
μετατροπής αρκετών βακτηρίων σε ενδοσπόρια.
53
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ - ΑΣΚΗΣΕΙΣ - ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΩΝ
ΠΑΡΑΓΡΑΦΩΝ 1.3.1, 1.3.2 ΚΑΙ 1.3.3
1. Βακτήριο κατόρθωσε να εισδύσει στον οργανισμό μας μέσω του δέρ-
ματος και να εισέλθει στην κυκλοφορία του αίματος. Ποιοι αμυντικοί
μηχανισμοί του δέρματος παρακάμφθηκαν, ποιοι και με ποια σειρά
πρόκειται να ενεργοποιηθούν;
Απάντηση
Αν ένα βακτήριο καταφέρει να διαπεράσει τους φραγμούς που παρε-
μποδίζουν την είσοδο του στον ανθρώπινο οργανισμό, όπως είναι το δέρ-
μα ή οι βλεννογόνοι, και βρεθεί στο αίμα, θα έχει παρακάμψει και τη δεύ-
τερη γραμμή αμυντικών μηχανισμών, στην οποία ανήκουν η φαγοκυττά-
ρωση, η φλεγμονώδης αντίδραση, ο πυρετός και η δράση ορισμένων α-
νπμικροβιακών ουσιών, όπως είναι το συμπλήρωμα και η προπερδίνη που
αντιμετωπίζουν το βακτήριο μετά την είσοδο του στον οργανισμό. Τότε θα
πρέπει να ενεργοποιηθούν οι μηχανισμοί ειδικής άμυνας, δηλαδή να υπάρ-
ξει ενεργοποίηση των βοηθητικών Τ-λεμφοκυττάρων, ενεργοποίηση των
Β-λεμφοκυττάρων για την παραγωγή αντισωμάτων (χυμική ανοσία), για
την εξουδετέρωση του αντιγόνου που στην προκειμένη περίπτωση είναι το
βακτήριο.
2. Ιός κατόρθωσε να εισδύσει στον οργανισμό μας μέσω του δέρματος
και να εισέλθει στην κυκλοφορία του αίματος. Ποιοι αμυντικοί μηχανι-
σμοί παρακάμφθηκαν, ποιοι και με ποια σειρά πρόκειται να ενεργοποι-
ηθούν;
Απάντηση
Αν ένας ιός καταφέρει να διαπεράσει τους φραγμούς που παρεμποδί-
ζουν την είσοδο του στον ανθρώπινο οργανισμό, όπως είναι το δέρμα ή οι
βλεννογόνοι, και βρεθεί στο αίμα, θα έχει παρακάμψει και τη δεύτερη
γραμμή αμυντικών μηχανισμών, στην οποία ανήκουν η φαγοκυττάρωση, η
φλεγμονώδης αντίδραση, ο πυρετός και η δράση ορισμένων αντιμικρο-
βιακών ουσιών, όπως είναι οι ιντερφερόνες το συμπλήρωμα και η προ-
περδίνη που αντιμετωπίζουν τον ιό μετά την είσοδο του στον οργανισμό.
Τότε θα πρέπει να ενεργοποιηθούν οι μηχανισμοί ειδικής άμυνας, δηλαδή
54
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 • • •
να υπάρξει ενεργοποίηση των βοηθητικών Τ-λεμφοκυττάρων, ενεργοποίη-
ση των Β-λεμφοκυττάρων για την παραγωγή αντισωμάτων (χυμική ανοσί-
α) και για την εξουδετέρωση του αντιγόνου που στην προκειμένη περίπτω-
ση είναι ο ιός, αλλά και ενεργοποίηση των κυτταροτοξικών Τ-λεμφοκυττά-
ρων (κυτταρική ανοσία) για την καταστροφή των κυττάρων που μολύνθη-
καν από τον ιό.
3. Ποιο είδος ανοσίας μάς προστατεύει γρηγορότερα, η τεχνητή παθητι-
κή ανοσία ή η φυσική ενεργητική; Αιτιολογήστε την απάντησή σας.
Απάντηση
Με την τεχνητή παθητική ανοσία (οροί) έχουμε άμεση αντιμετώπιση
μιας ασθένειας, πριν ακόμη ενεργοποιηθεί το ανοσοβιολογικό σύστημα
του ατόμου. Ως γνωστόν, για την παραγωγή των αντισωμάτων ο οργανι-
σμός χρειάζεται κάποιες ημέρες μετά την επαφή του με το αντιγόνο (φυ-
σική ενεργητική ανοσία). Με τη χορήγηση του ορού παρέχονται στον ορ-
γανισμό μας έτοιμα αντισώματα με αποτέλεσμα να αντιδράσει σε μικρότε-
ρο χρονικό διάστημα.
4. Ποιο είδος ανοσίας μάς προστατεύει για μεγαλύτερο χρονικό διάστη-
μα από ένα μικροοργανισμό, η παθητική ή η ενεργητική; Αιτιολογήστε
την απάντησή σας.
Απάντηση
Η ενεργητική ανοσία μάς παρέχει προστασία για μεγαλύτερο χρονικό
διάστημα, διότι τα αντισώματα που παράγονται με την ενεργοποίηση του
ανοσοβιολογικού συστήματος μπορεί να κυκλοφορούν στο αίμα για μεγά-
λο χρονικό διάστημα, ενώ τα αντισώματα που χορηγούνται με τους ορούς
καταστρέφονται γρήγορα. Επίσης με την ενεργητική ανοσία παράγονται
και κύτταρα μνήμης, τα οποία, σε περίπτωση μιας νέας επαφής του ατό-
μου με το μικροοργανισμό, θα ενεργοποιηθούν και θα παραγαγάγουν πο-
λύ γρήγορα αντισώματα για την εξουδετέρωσή του.
5. Το διάγραμμα παρουσιάζει τη μεταβολή της συγκέντρωσης των αντι-
σωμάτων στο αίμα ενός ανθρώπου που μολύνθηκε ταυτόχρονα από δύ-
ο διαφορετικά μικρόβια (Α και Β). Να επισημάνετε δύο διαφορές στη
55
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
γραφική παράσταση της μεταβολής της συγκέντρωσης κάθε αντισώ-
ματος και να τις αιτιολογήσετε.
ΜΟΛΥΝΣΗ
Αντισώματα
Via μικρόβιο Α
Αντισώματα
για μικρόβιο Β
ημέρες
Απάντηση
Η καμπύλη για το μικρόβιο Β δείχνει μικρότερη συγκέντρωση αντισω-
μάτων, τα οποία εμφανίζονται στον ορό του αίματος αργότερα από τα α-
ντισώματα για το μικρόβιο Α, των οποίων η συγκέντρωση είναι μεγαλύτε-
ρη. Από το γεγονός αυτό συμπεραίνουμε ότι το άτομο έρχεται σε επαφή
για πρώτη φορά με το μικρόβιο Β και για δεύτερη φορά με το μικρόβιο Α,
για το οποίο το ανοσοβιολογικό του σύστημα διαθέτει κύτταρα μνήμης και
έτσι παράγει πολύ σύντομα και σε μεγαλύτερη συγκέντρωση ειδικά αντι-
σώματα.
6. Να τοποθετήσετε το σύμβολο + στα ορθογώνια στα οποία πιστεύετε
ότι υπάρχει αντιστοίχιση ανάμεσα στους όρους της κατακόρυφης και
της οριζόντιας στήλης:
ορός αντιβιοτικό Τ-λεμφοκύτταρο
ιός
βακτήριο
τοξίνη
καρκινικό κύτταρο
Απάντηση
ορός αντιβιοτικό Τ-λεμφοκύτταρο
ιός + +
βακτήριο + + +
τοξίνη + + +
καρκινικό κύτταρο +
56
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
7. Να εξηγήσετε γιατί:
α. Μπορούμε να νοσήσουμε από ερυθρά ή παρωτίτιδα μία φορά, ενώ
από γρίπη επανειλημμένα.
β. Τα μωρά που θηλάζουν έχουν μικρότερη πιθανότητα να νοσήσουν
από μια μολυσματική ασθένεια από εκείνα που δε θηλάζουν,
γ. Δε χρησιμοποιούμε αντιβιοτικά για την αντιμετώπιση του κρυολογή-
ματος.
Απάντηση
α. Επειδή ο ιός της γρίπης έχει την ιδιότητα να μεταλλάσσεται, δεν μπο-
ρεί ένα εμβόλιο να καλύψει όλα τα στελέχη του ιού που πιθανόν να
προκύψουν.
β. Τα μωρά που θηλάζουν δέχονται αντισώματα από το γάλα της μητέρας
τους (παθητική ανοσία), με αποτέλεσμα να νοσούν σπανιότερα από τα
παιδιά που δε θηλάζουν.
γ. Το κρυολόγημα οφείλεται σε ιό και τα αντιβιοτικά, ως γνωστόν, δε
δρουν εναντίον των ιών, καθώς αυτοί δε διαθέτουν δικό τους μεταβο-
λικό μηχανισμό, αφού αποτελούν υποχρεωτικά κυτταρικά παράσιτα.
8. Το διάγραμμα που ακολουθεί δείχνει τη διακύμανση της θερμοκρασίας
κατά τη διάρκεια μιας ασθένειας που προκλήθηκε από βακτήρια.
U
Ό
α 39
ήμερες
0^
Μόλυνση
α. Ποιο τμήμα του διαγράμματος αντιστοιχεί στην περίοδο των συ-
μπτωμάτων της ασθένειας;
β. Ποια είναι η περίοδος επώασης του βακτηρίου;
57
mm ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
γ. Ποια είναι η υψηλότερη θερμοκρασία που μετρήθηκε και πόσες ημέ-
ρες κράτησε ο πυρετός;
δ. Ποιο δεδομένο του διαγράμματος υποδηλώνει την εμφάνιση και τη
δράση αντισωμάτων;
Απάντηση
α. Το τμήμα του διαγράμματος που αντιστοιχεί στην περίοδο των συμπτω-
μά-των είναι αυτό μεταξύ της 10ης ημέρας, κατά την οποία παρατηρεί-
ται αύξηση της θερμοκρασίας, μέχρι την 20ή ημέρα, κατά την οποία η
θερμοκρασία επανέρχεται στα φυσιολογικά όρια.
β. Η περίοδος επώασης του βακτηρίου είναι 10 ημέρες.
γ. Η υψηλότερη θερμοκρασία που μετρήθηκε είναι 40 °C και ο πυρετός
κράτησε 10 ημέρες.
δ. Το δεδομένο που υποδηλώνει τη δράση αντισωμάτων είναι η πτωτική
μεταβολή της θερμοκρασίας μετά τη 18η ημέρα.
9. Ο Γιάννης και η Ελένη χτύπησαν παίζοντας. Ο Γιάννης είχε κάνει αντι-
τετανικό εμβόλιο, ενώ η Ελένη όχι, γι' αυτό της χορήγησαν αντιτετανι-
κό ορό.
α. Τι είναι εμβόλιο και τι ορός;
β. Ποιο είδος ανοσίας έχει ο Γιάννης και ποιο η Ελένη;
γ. Να περιγράψετε με ποιον τρόπο εξουδετερώθηκε πιθανώς το βακτή-
ριο του τετάνου στο Γιάννη και στην Ελένη.
Απάντηση
α. Τα εμβόλια είναι νεκροί ή εξασθενημένοι μικροοργανισμοί ή τμήματά
τους που εμφανίζουν αντιγονική αλλά όχι παθογόνο δράση, ενεργο-
ποιώντας το ανοσοβιολογικό σύστημα προκειμένου να παραγάγει αντι-
σώματα και κύτταρα μνήμης. Το άτομο που εμβολιάζεται δεν εμφανίζει
συνήθως τα συμπτώματα της ασθένειας και φυσικά δεν τη μεταδίδει.
Οι οροί είναι έτοιμα αντισώματα που έχουν παραχθεί από άλλο οργα-
νισμό (άνθρωπο ή ζώο) και χορηγούνται στο άτομο για την άμεση αντι-
μετώπιση του παθογόνου παράγοντα. Με τη χορήγηση ορού που πε-
ριέχει έτοιμα αντισώματα μπορεί να επιτευχθεί τεχνητά σε ένα ενήλικο
58
ΚΕΦΑΛΑΊΟ Ι mam
άτομο παθητική ανοσία. Η δράση της παθητικής ανοσίας είναι άμεση,
αλλά η διάρκειά της είναι παροδική, αφού οι οροί δε διεγείρουν την α-
νοσοβιολογική απόκριση του οργανισμού, με συνέπεια τη μη παραγω-
γή κυττάρων μνήμης.
β. Στην περίπτωση του Γιάννη τα αντισώματα παράγονται από τον ίδιο τον
οργανισμό του, οπότε αυτός έχει ενεργητική ανοσία (τεχνητή), ενώ
στην περίπτωση της Ελένης παρέχονται στον οργανισμό της έτοιμα α-
ντισώματα που έχουν παραχθεί από άλλο οργανισμό, οπότε αυτή έχει
παθητική ανοσία (τεχνητή).
γ. Στην περίπτωση του Γιάννη, όταν ο οργανισμός του εκτέθηκε και πάλι
στο ίδιο αντιγόνο (βακτήριο που προκαλεί τέτανο), ενεργοποιήθηκαν τα
Β-λεμφοκύτταρα μνήμης προκειμένου αυτά να πολλαπλασιαστούν και
τελικά να διαφοροποιηθούν σε πλασματοκύτταρα. Τα πλασματοκύττα-
ρα στη συνέχεια παρήγαγαν και απελευθέρωσαν μεγάλες ποσότητες
αντισωμάτων, ειδικών για το συγκεκριμένο αντιγόνο. Η παραπάνω δια-
δικασία ονομάζεται χυμική ανοσία, γιατί τα αντισώματα απελευθερώ-
νονται μέσα στο αίμα και στη λέμφο, αντιδρούν με το αντιγόνο και το
εξουδετερώνουν.
Παράλληλα με την ενεργοποίηση των Β-λεμφοκυττάρων μνήμης ενερ-
γοποιήθηκαν, κατά την επαφή του οργανισμού με το ίδιο αντιγόνο, τα
αντίστοιχα Τ-λεμφοκύτταρα μνήμης τα οποία κατέστρεψαν τα κύτταρα
-στόχους. Η δράση των Τ-λεμφοκυττάρων αποτελεί την κυτταρική ανο-
σία.
Στην περίπτωση της Ελένης τα έτοιμα αντισώματα συνδέθηκαν ειδικά
με το αντιγόνο (βακτήριο που προκαλεί τέτανο) και το εξουδετέρωσαν.
ΙΟ.Σε μια περιοχή έχει παρουσιαστεί επιδημία ιλαράς. Μετρήθηκαν οι συ-
γκεντρώσεις αντισωμάτων σε δύο αδέλφια, το Δημήτρη και τη Μαρία,
όπως απεικονίζονται στα παρακάτω διαγράμματα (σε συνάρτηση με το
χρόνο t).
Α. Να συγκρίνετε και να αιτιολογήσετε τα διαγράμματα.
Β. Να περιγράψετε την ανοσοβιολογική απόκριση που έλαβε χώρα:
α) στο ανοσοβιολογικό σύστημα της Μαρίας και
β) στο ανοσοβιολογικό σύστημα του Δημήτρη.
59
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
&ΔΚ. >2 5. 3. 5 ο
-II--
Δημήτρης
χρόνος (t)
Μαρία
χρόνος (1)
Απάντηση
Α. Η καμπύλη που αφορά το Δημήτρη δείχνει μικρότερη συγκέντρωση α-
ντισωμάτων, τα οποία εμφανίστηκαν στον ορό του αίματος αργότερα
από τα αντισώματα που παρήχθησαν στον οργανισμό της Μαρίας, των
οποίων η συγκέντρωση είναι μεγαλύτερη. Από το γεγονός αυτό συμπε-
ραίνουμε ότι ο Δημήτρης ήρθε για πρώτη φορά σε επαφή με τον ιό της
ιλαράς, ενώ η Μαρία για δεύτερη φορά, οπότε το ανοσοβιολογικό της
σύστημα διέθετε κύτταρα μνήμης και παρήγαγε πολύ σύντομα και σε
μεγαλύτερη συγκέντρωση ειδικά αντισώματα για τον ιό.
Β. (α) Στο ανοσοβιολογικό σύστημα της Μαρίας πραγματοποιήθηκε δευ-
τερογενής ανοσοβιολογική απόκριση. Η δευτερογενής ανοσοβιολογι-
κή απόκριση ενεργοποιείται κατά την επαφή του οργανισμού με το ί-
διο αντιγόνο (ιό ιλαράς) για δεύτερη (ή κάποια επόμενη) φορά. Στην
περίπτωση αυτή ενεργοποιούνται τα κύτταρα μνήμης, ξεκινά αμέσως η
έκκριση ειδικών αντισωμάτων και η ενεργοποίηση των ειδικών Τ-λεμφο-
κυπάρων, οπότε δεν προλαβαίνουν να εμφανιστούν τα συμπτώματα
της ασθένειας. Το άτομο δεν ασθενεί και πιθανότατα δεν αντιλαμβάνε-
ται ότι μολύνθηκε.
(β) Στο ανοσοβιολογικό σύστημα του Δημήτρη πραγματοποιήθηκε
πρωτογενής ανοσοβιολογική απόκριση. Η πρωτογενής ανοσοβιολογι-
κή απόκριση ενεργοποιείται κατά την πρώτη επαφή του οργανισμού
με ένα αντιγόνο και περιλαμβάνει τα εξής στάδια: ενεργοποίηση των
βοηθητικών Τ-λεμφοκυττάρων, ενεργοποίηση των Β-λεμφοκυττάρων
για παραγωγή αντισω-μάτων (χυμική ανοσία) και για την εξουδετέρω-
ση του αντιγόνου, που στην προκειμένη περίπτωση είναι ο ιός της ιλα-
ράς, και ενεργοποίηση Τ-λεμφοκυττάρων (κυτταρική ανοσία) για την
καταστροφή των κυττάρων που έχουν μολυνθεί από τον ιό.
60
ΚΕΦΑΛΑΊΟ 1 mam
11.Στο νοσοκομείο παρουσιάστηκαν δύο περιστατικά ασθενών, ενός άν-
δρα και μίας γυναίκας, την ίδια ημέρα. Οι εξετάσεις που έγιναν έδωσαν
τα παρακάτω διαγράμματα, σύμφωνα με τα οποία (αλλά και σε συνδυα-
σμό με άλλα κλινικά συμπτώματα) στον ένα ασθενή διαγνώσθηκε μηνιγ-
γίτιδα και στον άλλο πολιομυελίτιδα. Ο γιατρός μετά την όγδοη ημέρα
έδωσε αντιβίωση και στους δύο ασθενείς.
άνδρας
γυναίκα
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Αντισώματα
άνδρας
γυναίκα
0 1 2 3 4 5 6 7
100
80
άνδρας
60
40
20
/ γυναίκα
Ϊ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Ιντερφερόνες
100
80 · άνδρας^ ~
60 ·
40 ·
/ S " γυναίκα
20 •
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Τ-κυτταροτοξικά Β-ττλασματοκύτταρα
α) Τι είδους μικρόβιο προσέβαλλε καθέναν από τους δύο ασθενείς;
β) Ποιος από τους δύο ασθενείς έχει μηνιγγίτιδα και ποιος πολιομυελί-
τιδα;
γ) Χορηγήθηκε στον καθένα η κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή; Σε κά-
θε περίπτωση να αιτιολογήσετε την απάντηση.
Απάντηση
α) Ο άνδρας προσεβλήθη από ιό και η γυναίκα από βακτήριο, πράγμα που
προκύπτει από τη μελέτη των διαγραμμάτων των ιντερφερονών και των
Τ-κυτταροτοξικών. Οι ιντερφερόνες παράγονται από τα κύτταρα του
οργανισμού όταν αυτά προσβληθούν από κάποιο ιό και τα Τ-κυτταρο-
τοξικά ενεργοποιούνται από τα Τ-βοηθητικά προκειμένου να καταστρέ-
ψουν κύτταρα του οργανισμού που έχουν προσβληθεί από ιό.
β) Ο άνδρας έχει πολιομυελίτιδα (ιός) και η γυναίκα μηνιγγίτιδα (βακτή-
ριο).
γ) Μόνο στη γυναίκα χορηγήθηκε η κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή (α-
ντιβιοτικό). Στον άνδρα η χορήγηση αντιβιοτικού ήταν άσκοπη αφού τα
αντιβιοτικά δεν επιδρούν στους ιούς.
61
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ - ΑΣΚΗΣΕΙΣ - ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ
ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΥ 1.3.4
1. Να περιγράψετε τον τρόπο πολλαπλασιασμού του ιού HIV με τη βοή-
θεια του παρακάτω σχήματος.
I
.*3* *\s%
Απάντηση
Το γενετικό υλικό του ιού HIV περιλαμβάνει δύο μονόκλωνα μόρια RNA,
καθένα από τα οποία είναι συνδεδεμένο με ένα μόριο αντίστροφης μετα-
γραφάσης, ένα ένζυμο που καταλύει την αντίστροφη μεταγραφή, δηλαδή
τη σύνθεση DNA με πρότυπο RNA. Μετά την είσοδο του γενετικού υλικού
του ιού στο κύτταρο - ξενιστή, το RNA του ιού λειτουργεί ως πρότυπο για
την παραγωγή ενός μονόκλωνου μορίου DNA. Το μόριο αυτό, αφού γίνει
δίκλωνο χρησιμοποιώντας τα ένζυμα του κυττάρου, ενσωματώνεται στο
γενετικό υλικό του κυττάρου. Στην περίπτωση αυτή, κάθε φορά που το
κύτταρο αντιγράφει το DNA του προκειμένου να αναπαραχθεί, αντιγράφε-
ται και το γενετικό υλικό του ιού που έχει ενσωματωθεί σ' αυτό. Με τον
τρόπο αστό μπορούν να αναπαραχθούν γενιές κυττάρων, τα οποία θα φέ-
ρουν και τις γενετικές πληροφορίες του ιού. Κάποια στιγμή, για λόγους
που δεν είναι πάντοτε σαφείς, το γενετικό υλικό του ιού ενεργοποιείται,
μεταγράφεται και μεταφράζεται, με αποτέλεσμα την παραγωγή νέων ιικών
μορίων RNA και πρωτεϊνών. Από το συνδυασμό τους παράγονται νέοι ιοί,
οι οποίοι, αφού εγκαταλείψουν το προσβεβλημένο κύτταρο, μολύνουν με
την ίδια διαδικασία άλλα κύτταρα.
62
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 wmm
2. Ποιος πιστεύετε ότι είναι ο λόγος που δυσκολεύει τους επιστήμονες να
παραγάγουν ένα εμβόλιο για τον ιό του AIDS;
Απάντηση
Η ικανότητα του ιού να μεταλλάσσεται με ταχύτατους ρυθμούς καθι-
στά αδύνατη την πρόληψη και την αντιμετώπισή του από το ανοσοβιολο-
γικό σύστημα, πράγμα που δυσκολεύει τη θεραπεία της νόσου. Η παρα-
σκευή εμβολίου βρίσκεται ακόμη σε πειραματικό στάδιο, εξαιτίας των προ-
βλημάτων που οφείλονται στην πολυμορφικότητα του ιού σε συνδυασμό
με την ικανό-τητά του να μεταλλάσσεται.
3. Να αναφέρετε τα στάδια εξέλιξης από τη στιγμή που ένα άτομο προ-
σβληθεί από τον ιό ΗIV.
Απάντηση
Όταν ο ιός HIV εισέλθει στον οργανισμό του ανθρώπου, αρχίζει ένας
«αγώνας» μεταξύ αυτού και του ανοσοβιολογικού συστήματος. Με την εί-
σοδο του στον οργανισμό ο ιός HIV συνδέεται με τους ειδικούς υποδοχείς
που βρίσκονται στην πλασματική μεμβράνη των βοηθητικών Τ-λεμφοκυτ-
τάρων και μολύνει περιορισμένο αριθμό από αυτά τα κύτταρα. Κατ' αυτό
τον τρόπο το γενετικό υλικό του ιού εισέρχεται στα βοηθητικά Τ-λεμφοκύτ-
ταρα. Εκεί πολλαπλασιάζεται χρησιμοποιώντας το ένζυμο αντίστροφη με-
ταγραφάση και αξιοποιώντας τους μηχανισμούς του κυττάρου. Αρχικά α-
πό το RNA του ιού συντίθεται μονόκλωνο DNA, το οποίο στη συνέχεια με-
τατρέπεται σε δίκλωνο DNA. Συνήθως το δίκλωνο DNA του ιού συνδέεται
με το DNA του κυττάρου - ξενιστή και έκτοτε παραμένει ανενεργό (σε λαν-
θάνουσα κατάσταση). Κατά την περίοδο αυτή το άτομο θεωρείται φορέας
του ιού.
63
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
Για λόγους που δεν έχουν πλήρως διευκρινιστεί, υπάρχει η πιθανότητα
να ενεργοποιηθεί ο ιός και να αρχίσει να πολλαπλασιάζεται. Οι καινούριοι
ιοί που προκύπτουν μολύνουν άλλα βοηθητικά Τ-λεμφοκύτταρα. Από τη
στιγμή της μόλυνσης του οργανισμού από τον ιό μέχρι τη διάγνωση της
νόσου στο αίμα απαιτείται αρκετό χρονικό διάστημα, που μπορεί να έχει
διάρκεια από 6 εβδομάδες έως 6 μήνες. Στο διάστημα αυτό το άτομο εμ-
φανίζει λοιμώξεις, οι οποίες γρήγορα παρέρχονται και δεν οδηγούν στην
υποψία για την ύπαρξη της συγκεκριμένης νόσου. Το άτομο όμως μπορεί
να μεταδίδει τον ιό χωρίς να το γνωρίζει.
Μετά από αρκετά χρόνια (συνήθως
7 έως 10), διάστημα κατά το οποίο το α-
νοσοβιολογικό σύστημα ενεργοποιείται
από πολλά αντιγόνα, εκδηλώνεται η τυ-
πική συμπτωματολογία της ασθένειας
(υψηλός πυρετός, έντονες λοιμώξεις,
διάρροιες). Κατά το χρονικό αυτό διά-
στημα ο ιός μολύνει και καταστρέφει ό-
λο και περισσότερα βοηθητικά Τ-λεμ-
φοκύτταρα, με αποτέλεσμα να εξασθε-
νεί η λειτουργία του ανοσοβιολογικού
συστήματος. Με την πάροδο του χρό-
νου τα συμπτώματα αυτά γίνονται εντονότερα και το άτομο οδηγείται τε-
λικά στο θάνατο.
4. Με ποιες μεθόδους μπορεί να γίνει η διάγνωση του AIDS;
Απάντηση
Η διάγνωση του AIDS γίνεται είτε με την ανίχνευση του RNA του ιού εί-
τε με την ανίχνευση των ειδικών για τον ιό αντισωμάτων στο αίμα του α-
σθενούς. Αυτό είναι δυνατό να γίνει μετά την παρέλευση 6 εβδομάδων έ-
ως 6 μηνών από την εισβολή του ιού στον οργανισμό. Δυστυχώς όμως η
ύπαρξη ειδικών αντισωμάτων ή ειδικών κυτταροτοξικών Τ-λεμφοκυττάρων
στον οργανισμό του ατόμου δε σημαίνει αυτόματα και ανοσία. Ο ιός συνυ-
πάρχει στο μολυσμένο άτομο με τα αντισώματα που έχουν παραχθεί γι'
αυτόν.
64
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ - ΑΣΚΗΣΕΙΣ • ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ
ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΥ 1.4
1. Ποιες διαφορές υπάρχουν ανάμεσα σε έναν κακοήθη και σε έναν καλο-
ήθη όγκο;
Απάντηση
Οι καλοήθεις όγκοι, των οποίων τα κύτταρα περιβάλλονται από συνδε-
τικό ιστό, δεν είναι επεκτατικοί, δηλαδή δεν εισβάλλουν στους γύρω ι-
στούς και δεν εξαπλώνονται σε άλλα σημεία του σώματος. Γ ενικά, δεν
προκαλούν σοβαρή βλάβη στον οργανισμό, εκτός εάν λόγω του μεγέθους
τους ασκούν πίεση σε ζωτικά όργανα. Αντίθετα, στους κακοήθεις όγκους
τα κύτταρα εμφανίζουν διαφορετική μορφολογία σε σχέση με τα φυσιολο-
γικά, εισβάλλουν στους γειτονικούς ιστούς, ενώ, μέσω της κυκλοφορίας
του αίματος ή της λέμφου, είναι δυνατόν να μεταφερθούν σε άλλα σημεί-
α του σώματος και να σχηματίσουν δευτερογενείς όγκους, φαινόμενο που
ονομάζεται μετάσταση.
2. Ποια είναι τα αίτια της εμφάνισης του καρκίνου;
Απάντηση
Ο καρκίνος είναι μια πολυσταδιακή και πολυπαραγοντική ασθένεια. Τα
αίτια που τον προκαλούν έχουν αναζητηθεί:
• σε μολυσματικούς παράγοντες, όπως είναι οι ιοί,
• σε περιβαλλοντικούς παράγοντες, όπως είναι οι διάφορες ακτινοβολί-
ες και χημικές ενώσεις,
• στον τρόπο ζωής που επιλέγουμε (κάπνισμα, κατάχρηση αλκοόλ, δια-
τροφι-κές συνήθειες),
• στις αλλαγές του γενετικού υλικού (μεταλλάξεις).
Όλοι αυτοί οι παράγοντες, δρώντας ταυτόχρονα ή διαδοχικά, οδηγούν
βραχυπρόθεσμα ή μακροπρόθεσμα στην εμφάνιση του καρκίνου.
65
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
3. Ποιος είναι ο ρόλος των ογκογονιδίων και των ογκοκατασταλτικών γο-
νιδίων στην καρκινογένεση;
Απάντηση
Τις τελευταίες δύο δεκαετίες η έρευνα στη Μοριακή Βιολογία έχει προ-
σανατολιστεί στη μελέτη των γονιδίων των καρκινικών κύτταρων και έχει
πράγματι εντοπίσει δύο κατηγορίες γονιδίων, τα ογκογονίδια και τα ογκο-
κατασταλτικά γονίδια, τα οποία παίζουν ρόλο στην καρκινογένεση. Τα ο-
γκογονίδια ανακαλύφθηκαν αρχικά σε διάφορους ιούς που έχουν την ιδιό-
τητα να μετατρέπουν, στο εργαστήριο, φυσιολογικά κύτταρα σε καρκινι-
κά. Παρόμοια όμως γονίδια βρέθηκαν στη συνέχεια και στα φυσιολογικά
κύτταρα και ονομάστηκαν πρωτοογκογονίδια. Τα γονίδια αυτά ρυθμίζουν
τον πολλαπλασιασμό και τη διαφοροποίηση των κυττάρων σε φυσιολογι-
κές συνθήκες. Ωστόσο, σε ορισμένες περιπτώσεις, γονιδιακές μεταλλά-
ξεις ή χρωμοσωμικές ανωμαλίες είναι δυνατόν να μετατρέπουν τα γονίδια
αυτά σε ογκογονίδια, με αποτέλεσμα την εμφάνιση καρκίνου.
Τα ογκοκατασταλτικά γονίδια, όπως δηλώνει το όνομά τους, καταστέλ-
λουν την ανάπτυξη των όγκων, ρυθμίζοντας τη δράση των πρωτοογκογο-
νιδίων που ελέγχουν τον πολλαπλασιασμό των κυττάρων. Η απενεργοποί-
ησή τους με γονιδιακή μετάλλαξη ή χρωμοσωμική ανωμαλία έχει ως απο-
τέλεσμα τον ανεξέλεγκτο κυτταρικό πολλαπλασιασμό. Η μελέτη των ογκο-
κατασταλτικών γονιδίων και των προϊόντων τους μπορεί να οδηγήσει σε
βελτιωμένες μεθόδους θεραπευτικής αντιμετώπισης του καρκίνου.
Ρόλο στην καρκινογένεση παίζει επίσης και η απενεργοποίηση των γο-
νιδίων που ελέγχουν την παραγωγή επιδιορθωτικών ενζύμων. Τα επιδιορ-
θωτικά ένζυμα διορθώνουν λάθη που προκαλούνται είτε από εξωτερικούς
παράγοντες, όπως είναι η ακτινοβολία, είτε από τυχαία σφάλματα κατά
την αντιγραφή του DNA.
Η εμφάνιση του καρκίνου οφείλεται στη συσσώρευση μεταλλάξεων
στα παραπάνω γονίδια κατά τη διάρκεια της ζωής του ατόμου. Στην περί-
πτωση του καρκίνου του πάχος εντέρου οι ερευνητές, μελετώντας τα δια-
φορετικά στάδια εξέλιξής του, εντόπισαν μεταλλάξεις σε 6 διαφορετικά
γονίδια. Μία ή δύο μεταλλάξεις φαίνεται ότι είναι αρκετές για την ανάπτυ-
ξη ενός καλοήθους όγκου, ενώ για την ανάπτυξη ενός κακοήθους όγκου
υπολογίζεται ότι απαιτούνται περισσότερες από 5 μεταλλάξεις.
66
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ι warn
4. «Το γεγονός ότι τα καρκινικά κύτταρα διαθέτουν μεταλλαγμένα γονίδια
δε σημαίνει απαραίτητα ότι ο καρκίνος είναι κληρονομικό νόσημα». Να
σχολιάσετε την παραπάνω πρόταση.
Απάντηση
Οι μεταλλάξεις αυτές συμβαίνουν σε σωματικά κύτταρα, έχουν επιπτώ-
σεις στο συγκεκριμένο άτομο και δεν κληροδοτούνται στους απογόνους
του. Μόνο εάν μια μετάλλαξη συμβεί στα άωρα γεννητικά κύτταρα, από τα
οποία προέρχονται οι γαμέτες, υπάρχει η πιθανότητα να κληροδοτηθεί α-
πό τους γονείς στους απογόνους, οι οποίοι θα πρέπει να υποστούν και άλ-
λες μεταλλάξεις κατά τη διάρκεια της ζωής τους για να εκδηλώσουν καρ-
κίνο. Στην περίπτωση αυτή μιλάμε για γενετική προδιάθεση των ατόμων
μιας οικογένειας σε κάποιο είδος καρκίνου ή με άλλα λόγια, για αυξημένη
πιθανότητα να πάθουν καρκίνο τα άτομα αυτά σε σχέση με τον υπόλοιπο
πληθυσμό.
5. Ποια θεραπευτική μέθοδος ακολουθείται στην περίπτωση που ένας
καρκίνος έχει κάνει μετάσταση; Ποιες είναι οι παρενέργειες αυτής της
μεθόδου;
Απάντηση
Υπάρχουν τέσσερις γενικοί τρόποι αντιμετώπισης του καρκίνου, η χει-
ρουργική επέμβαση, η ακτινοθεραπεία, η χημειοθεραπεία και η ανοσο-
θεραπεία, ενώ μελετώνται πειραματικά αρκετές άλλες θεραπείες και εμ-
βόλια.
Η χημειοθεραπεία χρησιμοποιείται για την καταπολέμηση των καρκινι-
κών κυττάρων στην περίπτωση που έχει ήδη γίνει μετάσταση.
Ισχυρά φάρμακα, τοξικά για τα διαιρούμενα κύτταρα, μπορούν να φτά-
σουν μέσω της κυκλοφορίας του αίματος σε όλα τα σημεία του σώματος
και να καταστρέψουν τα καρκινικά κύτταρα. Όμως, εκτός από τα καρκινι-
κά κύτταρα, ενδέχεται να καταστραφούν και υγιή κύτταρα του οργανισμού
που βρίσκονται σε φάση διαίρεσης, όπως είναι για παράδειγμα τα κύττα-
ρα του επιθηλίου του εντέρου, τα κύτταρα του αίματος, του δέρματος κτλ.
Γ ι' αυτό το λόγο η χημειοθεραπεία μπορεί να έχει παρενέργειες όπως α-
πώλεια μαλλιών, ναυτία, εμετό, αίσθημα κόπωσης, οι οποίες όμως παρέρ-
χονται μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας.
67
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Τ
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ - ΑΣΚΗΣΕΙΣ - ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ
ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΥ 1.5
1. Ποια είναι τα συμπτώματα του στερητικού συνδρόμου; Πού οφείλεται
η μεγάλη ένταση των συμπτωμάτων αυτών;
Απάντηση
Τα εξαρτημένα από τα ναρκωτικά άτομα δύσκολα μπορούν να σταμα-
τήσουν τη λήψη των ουσιών αυτών. Και αν ακόμη το αποφασίσουν, έχουν
να αντιμετωπίσουν μια σειρά συμπτωμάτων που καθιστά την κατάσταση
δραματική. Το σύνολο των συμπτωμάτων απαρτίζουν το στερητικό σύν-
δρομο. Στο σύνδρομο αυτό περιλαμβάνονται η έντονη διέγερση, η έντονη
εφίδρωση, οι μυϊκές συσπάσεις και οι ισχυροί πόνοι σε ολόκληρο το σώ-
μα. Η ένταση των συμπτωμάτων αυτών είναι τόσο μεγάλη, ώστε το άτομο
συχνά αποθαρρύνεται, σταματά τη διαδικασία απεξάρτησης και επανέρχε-
ται πάλι στη συστηματική χρήση ναρκωτικών.
Πού οφείλεται όμως το γεγονός αυτό; Ας πάρουμε για παράδειγμα έ-
να μορφινομανή. Γνωρίζουμε ότι ο οργανισμός του ανθρώπου παράγει ο-
ρισμένες ουσίες, τις «φυσιολογικές μορφίνες», που λέγονται ενδορφίνες
και εγκεφαλίνες. Αυτές επιδρούν στα εγκεφαλικά κέντρα και έχουν ως
σκοπό την καταστολή των μικρών πόνων και των διεγέρσεων που παρου-
σιάζονται ανά πάσα στιγμή στον οργανισμό. Αλλιώς η ζωή μας θα ήταν έ-
να συνεχές μαρτύριο. Όταν ο πόνος είναι πολύ μεγάλος, δεν αρκεί η δρά-
ση των ενδορφινών για την καταστολή του και τότε βοηθάμε τον οργανι-
σμό με αναλγητικά φάρμακα.
Η μορφίνη και τα παράγωγά της λειτουργούν όπως οι ενδορφίνες, αλ-
λά έχουν ισχυρότερη δράση. Λαμβάνοντας συνεχώς δόσεις μορφίνης ανα-
στέλλονται οι μηχανισμοί παραγωγής των ενδορφινών, επειδή πλέον οι ου-
σίες αυτές δε μας χρειάζονται. Κατά συνέπεια, όταν ο μορφινομανής απο-
φασίσει να αποτοξινωθεί διακόπτοντας τη λήψη ναρκωτικών ουσιών, το
σύστημα της παραγωγής ενδορφινών δεν μπορεί πια να ενεργοποιηθεί, με
αποτέλεσμα το άτομο να υποφέρει από πόνους και η δραματική αυτή κα-
τάσταση να κάνει πολύ δύσκολη την απεξάρτησή του.
68
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
2. Πού οφείλεται η κίρρωση του ήπατος στους αλκοολικούς;
Απάντηση
Η υπερβολική κατανάλωση οινοπνεύματος ελαττώνει την ικανότητα
του λεπτού εντέρου να απορροφά τις θρεπτικές ουσίες που περιέχονται
στην τροφή μας. Αποτέλεσμα του γεγονότος αυτού είναι η φθορά του ή-
πατος, το οποίο, αντί να αποθηκεύει τις πρωτείνες και τους υδατάνθρα-
κες που χρησιμοποιούνται από τα ηπατικά κύτταρα, αποθηκεύει λίπη στο
συνδετικό ιστό που περιβάλλει τα ηπατικά κύτταρα. Η συνεχιζόμενη κατα-
νάλωση οινοπνεύματος από έναν αλκοολικό καταλήγει συχνά σε εκφυλι-
σμό του ηπατικού ιστού, μια κατάσταση που ονομάζεται κίρρωση του ήπα-
τος. Αυτό συμβαίνει επειδή η συνεχής διόγκωση του συνδετικού ιστού έ-
χει ως αποτέλεσμα τη συμπίεση και τη συρρίκνωση του ηπατικού κυττά-
ρου, ώστε αυτό να μην μπορεί να λειτουργήσει ομαλά και να καταστρέφε-
ται. Η κίρρωση του ήπατος, αν και δεν περιορίζεται στους αλκοολικούς,
παρουσιάζεται ωστόσο σ' αυτούς σε ποσοστό οκτώ φορές μεγαλύτερο α-
πό ό,τι στα μη εξαρτημένα από το αλκοόλ άτομα.
Το ηπατικό κύτταρο διαθέτει αναγεννητική ικανότητα, οπότε, αν διακο-
πεί η λήψη του οινοπνεύματος, τότε σιγά σιγά καίγεται το λίπος που έχει
αποθηκευτεί στο συνδετικό ιστό του ήπατος και το ήπαρ μπορεί να επανα-
κτήσει τη λειτουργικότητά του.
69
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
2. Πού οφείλεται η κίρρωση του ήπατος στους αλκοολικούς;
Απάντηση
Η υπερβολική κατανάλωση οινοπνεύματος ελαττώνει την ικανότητα
του λεπτού εντέρου να απορροφά τις θρεπτικές ουσίες που περιέχονται
στην τροφή μας. Αποτέλεσμα του γεγονότος αυτού είναι η φθορά του ή-
πατος, το οποίο, αντί να αποθηκεύει τις πρωτείνες και τους υδατάνθρα-
κες που χρησιμοποιούνται από τα ηπατικά κύτταρα, αποθηκεύει λίπη στο
συνδετικό ιστό που περιβάλλει τα ηπατικά κύτταρα. Η συνεχιζόμενη κατα-
νάλωση οινοπνεύματος από έναν αλκοολικό καταλήγει συχνά σε εκφυλι-
σμό του ηπατικού ιστού, μια κατάσταση που ονομάζεται κίρρωση του ήπα-
τος. Αυτό συμβαίνει επειδή η συνεχής διόγκωση του συνδετικού ιστού έ-
χει ως αποτέλεσμα τη συμπίεση και τη συρρίκνωση του ηπατικού κυττά-
ρου, ώστε αυτό να μην μπορεί να λειτουργήσει ομαλά και να καταστρέφε-
ται. Η κίρρωση του ήπατος, αν και δεν περιορίζεται στους αλκοολικούς,
παρουσιάζεται ωστόσο σ' αυτούς σε ποσοστό οκτώ φορές μεγαλύτερο α-
πό ό,τι στα μη εξαρτημένα από το αλκοόλ άτομα.
Το ηπατικό κύτταρο διαθέτει αναγεννητική ικανότητα, οπότε, αν διακο-
πεί η λήψη του οινοπνεύματος, τότε σιγά σιγά καίγεται το λίπος που έχει
αποθηκευτεί στο συνδετικό ιστό του ήπατος και το ήπαρ μπορεί να επανα-
κτήσει τη λειτουργικότητά του.
69

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ Α'ΛΥΚΕΙΟΥ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9. ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
Δομή και λειτουργία των νευρικών κυπάρων
1. Να συμπληρώσετε τα κενά με τις κατάλληλες λέξεις:
Κάθε νευρώνας αποτελείται από το κυτταρικό σώμα και από τις αποφυάδες. Οι τε-
λευταίες διακρίνονται στους δενδρίτες και στο νευράξονα ή νευρίτη. Οι νευρώνες,
ανάλογα με τη λειτουργία που επιτελούν, διακρίνονται σε κινητικούς, σε αισθητι-
κούς και σε ενδιάμεσους ή συνδετικούς.
2. Να σχηματίσετε τα σωστά ζευγάρια:
α. Τελικά κομβία
β. Νευρογλοιακά κύπαρα
γ. Εκκριτικά κοκκία
δ. Αντλία Na7K+
1. Κατανομή ιόντων
2. Προσυναπτικό άκρο
3. Βοηθητικός ρόλος
4. Νευροδιαβιβαστής
3. Να αναγνωρίσετε και να κατονομάσετε τα τμήματα του νευρικού κυπάρου στο
παρακάτω σχήμα.
α. κυπαρικό σώμα
β. πυρήνας
γ. νευράξονας
δ. τελικό κομβίο
ε. δενδρίτες
4. Να συμπληρώσετε τον παρακάτω πίνακα.
Τύπος νευρώνα Λειτουργία
Αισθητικός Μεταφέρει νευρικές ώσεις από τους υποδοχείς της περιφέρει-
ας στο νωτιαίο μυελό και στον εγκέφαλο
Κινητικός Μεταφέρει νευρικές ώσεις από τον εγκέφαλο και το νωτιαίο
μυελό στα εκτελεστικά όργανα (στους μυς και στους αδένες).
Ενδιάμεσος Μεταφέρει νευρικές ώσεις από αισθητικούς νευρώνες σε κα-
τάλληλες περιοχές του εγκεφάλου, από μία περιοχή του εγκε-
φάλου ή του νωτιαίου μυελού σε μία άλλη, και τέλος σε κινητι-
κούς νευρώνες.
75
5. Να σημειώσετε ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστές και ποιες λαν-
θασμένες. Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας:
α. Η επίδραση οποιουδήποτε ερεθίσματος έχει ως αποτέλεσμα τη δημιουργία νευ-
ρικής ώσης στο νευρώνα.
β. Όταν ο νευρώνας βρίσκεται σε ηρεμία η συγκέντρωση των ιόντων Να" στο εξω-
τερικό είναι μεγαλύτερη από τη συγκέντρωση ιόντων Να+ στο εσωτερικό.
γ. Όταν ο νευρώνας βρίσκεται σε ηρεμία, η συγκέντρωση των ιόντων Κ+ στο εξω-
τερικό είναι μεγαλύτερη από τη συγκέντρωση ιόντων Κ+ στο εσωτερικό,
δ. Η νευρική ώση μπορεί να μεταφερθεί μόνο από το προσυναπτικό προς το μετα-
συναπτικό άκρο.
α. Λάθος: Νευρική ώση δημιουργείται μόνο στην περίπτωση κατά την οποία το ερέ-
θισμα, που επιδρά στο νευρώνα έχει ένταση μεγαλύτερη από μία οριακή τιμή
β. Σωστό: Διότι η αντλία Na'IK'* απομακρύνει από το εσωτερικό του κυττάρου ιόντα
Na* με ρυθμό μεγαλύτερο από αυτόν με το οποίο τα ιόντα Νατρίου διαχέονται
προς το εσωτερικό του κυττάρου.
γ. Λάθος: Διότι η αντλία Na'IK' μεταφέρει στο εσωτερικό του κυπάρου Κ' με συνέ-
πεια να υπάρχει αυξημένη συγκέντρωση ιόντων Καλίου στην εσωτερική επιφάνεια
της μεμβράνης (παρ'ότι τα Κ' διαχέονται με χαμηλό ρυθμό προς την εξωτερική επι-
φάνεια της μεμβράνης).
δ. Σωστό: Από το προσυναπτικό άκρο απελευθερώνεται νευροδιαβιβαστής, ο οποί-
ος δεσμεύεται από υποδοχείς που βρίσκονται στο μετασυναπτικό άκρο. Η σύνδεση
του νευροδιαβιβαστή με τον υποδοχέα αποτελεί το ερέθισμα για δημιουργία νευρι-
κής ώσης στη μεμβράνη του μετασυναπτικού άκρου.
6. Τι είναι το δυναμικό ηρεμίας και πώς δημιουργείται;
Το δυναμικό που δημιουργείται στις δύο πλευρές της επιφάνειας της μεμβρά-
νης του νευρώνα (εσωτερική - εξωτερική), όταν αυτός δε δέχεται κάποιο ερέθισμα
ή όταν τα ερεθίσματα που δέχεται έχουν έπαση μικρότερη από μία οριακή τιμή.
Είναι αποτέλεσμα ανισοκατανομής των ιόντων στις δύο επιφάνειες της μεμβράνης,
η οποία οφείλεται: α. στην επιλεκτική διαπερατότητας της μεμβράνης στα ιόντα αυ-
τά και β. στη λειτουργία της αντλίας Na'IK'.
7. Με ποιο τρόπο δημιουργείται η νευρική ώση;
Όταν ένα ερέθισμα με έπαση μεγαλύτερη από μία συγκεκριμένη τιμή επιδρά-
σει στη μεμβράνη του νευρώνα, μεταβάλλεται η διαπερατότητα της μεμβράνης αρ-
χικά για τα ιόντα Νατρίου και στη συνέχεια για τα ιόντα Καλίου. Οι μεταβολές στη
διαπερατότητα των ιόντων έχουν ως αποτέλεσμα σύντομες μεταβολές στο δυναμι-
κό ηρεμίας (από -70 mV στα +50 mV και ξανά στην αρχική τιμή των -70 mV). Οι αλ-
λαγές αυτές μεταδίδονται κατά μήκος του νευράξονα του νευρώνα (νευρική ώση).
Περιφερικό κεντρικό και αυτόνομο νευρικό σύστημα
1. Τι είνσι αντανακλαστικό; Ποια είναι η σημασία των αντανακλαστικών για τον ορ-
γανισμό;
Τα αντανακλαστικά είναι στερεότυπες αυτόματες απαντήσεις που δίνει ο οργα-
νισμός ύστερα από την επίδραση συγκεκριμένων ερεθισμάτων. Είναι απαραίτητα σε
περιπτώσεις που ο οργανισμός πρέπει να αντιδράσει με ταχύτητα σε κάποιο ερέθι-
σμα και βοηθούν στη διατήρηση της ομοιόστασης.
2. Ποιοι είναι οι δύο κλάδοι του ΑΝΣ; Σε ποια περίπτωση η δράση τους είναι αντα-
γωνιστική; Να δώσετε ένα παράδειγμα.
Οι κλάδοι του ΑΝΣ είναι το συμπαθητικό και το παρασυμπαθητικό. Λειτουργούν
ανταγωνιστικά στην περίπτωση που νευρώνουν το ίδιο όργανο. Για παράδειγμα, η
δράση του συμπαθητικού έχει ως αποτέλεσμα την επιτάχυνση του καρδιακού ρυθ-
μού, ενώ η δράση του παρασυμπαθητικού έχει ως αποτέλεσμα την επιβράδυνση.
3. Να ονομάσετε τα τμήματα του νωτιαίου μυελού στο παρακάτω σχήμα:
α. φαιά ουσία
β. λευκή ουσία
γ. κεντρικός νευρικός σωλήνας.
4. Οι κοιλίες του εγκεφάλου είναι γεμάτες με:
α. Αέρα
β. Αίμα
γ. Εγκεφαλονωτιαίο υγρό
δ. Νευρικό ιστό.
γ. Εγκεφαλονωτιαίο υγρό
5. Να αναφέρετε το λοβό στον οποίο εντοπίζεται το καθένα από τα παρακάτω κέ-
ντρα:
α. Κέντρο εκούσιων κινήσεων
β. Κέντρο σωματικών αισθήσεων
γ. Κέντρο όρασης
δ. Κέντρο ακοής.
α. μετωπιαίος λοβός, β. βρεγματικός λοβός, γ. ινιακός λοβός και δ. κροταφικός λο-
βός.
6. Ποια είναι τα πιθανά αποτελέσματα στη λειτουργία των σκελετικών μυών ύστε-
ρα από βλάβη του κινητικού κέντρου (μετωπιαίος λοβός);
Βλάβες στην περιοχή που είναι υπεύθυνη για τις εκούσιες κινήσεις μπορούν να
77
προκληθούν από διακοπή στην κυκλοφορία του αίματος (απόφραξη αιμοφόρου αγ-
γείου), τραυματισμό, ύπαρξη όγκου ή καταστροφή της μυελίνης. Οι βλάβες αυτές
θα έχουν ως αποτέλεσμα τη μη φυσιολογική λειτουργία των σκελετικών μυών: μυϊκή
αδυναμία I απώλεια δύναμης, αφού δε θα δέχονται τις κατάλληλες επολές από το
κέντρο των εκούσιων κινήσεων. (Οι βλάβες αυτές οδηγούν επίσης στην εμφάνιση
μη φυσιολογικών απανακλαστικών όπως το αντανακλαστικό Babinsky).
7. Ο παρακάτω πίνακας συγκρίνει τα αποτελέσματα της δράσης του συμπαθητι-
κού και του παρασυμπαθητικού.
Συμπαθητικό Παρασυμπαθητικό
Κόρη του οφθαλμού διαστολή συστολή
Σιελογόνοι αδένες αναστέλλει διεγείρει την έκκριση σιέλου
Καρδιακός ρυθμός επιτάχυνση επιβράδυνση
Να συμπληρώσετε τον πίνακα αναφέροντας το αποτέλεσμα της δράσης των δύο
συστημάτων.
8. Πολλά άτομα υποφέρουν από τη "ναυτία των ταξιδιωτών". Μερικά από τα φάρ-
μακα που χρησιμοποιούνται για τον έλεγχο αυτής της ασθένειας δρουν αναστέλ-
λοντας τη δράση του παρασυμπαθητικού.
Να εξηγήσετε γιατί μία από τις παρενέργειες αυτών των φαρμάκων είναι η απου-
σία σάλιου στη στοματική κοιλότητα (ξηροστομία).
Η αναστολή της δράσης του παρασυμπαθητικού έχει ως αποτέλεσμα τη μη έκ-
κριση σάλιου (ξηροστομία).
78

Σάββατο 4 Οκτωβρίου 2014

ΜΕΡΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ

ΘΕΜΑ
Β:
Ι.
Το
σύστημα
των
ενδοκρινών
αδένων
συμβάλει
στο
συντονισμό
και
τη
ρύθμιση
των
λειτουργιών
του
οργανισμού
μας.
Να
απαντήσετε
στις
ερωτήσεις:
α)
Ποιο
άλλο
σύστημα
του
οργανισμού
συνεργάζεται
με
το
σύστημα
των
ενδοκρινών
αδένων
στις
λειτουργίες
αυτές;
Ποια
διαφορά
παρουσιάζεται
ως
προς
το
χρόνο
δράσης
των
δύο
συστημάτων
αυτών;
(4μ)
β)
Πώς
διαφοροποιούνται
τα
δύο
είδη
αδένων
μας
αναφορικά
με
το
μέρος
του
σώματός
μας
στο
οποίο
εκκρίνουν
το
προϊόν
τους;
(4μ)
γ)
Μερικοί
αδένες
εμφανίζουν
δράση
και
των
δύο
ειδών
αδένων
που
αναφέρατε
στο
ερώτημα
β.
Πώς
χαρακτηρίζονται
οι
αδένες
αυτοί;
Για
ποιο
λόγο
οι
όρχεις
ανήκουν
στη
συγκεκριμένη
κατηγορία
αδένων;
Να
ονομάσετε
έναν
ακόμη
αδένα
που
να
ανήκει
σε
αυτήν
την
κατηγορία
αδένων.(4μ)
ΙΙ.
Ανάμεσα
στις
λειτουργίες
που
φέρει
σε
πέρας
ο
εγκέφαλός
μας
περιλαμβάνονται
οι
ανώτερες
πνευματικές
λειτουργίες.
Να
απαντήσετε
στις
ερωτήσεις:
α)
Ποιες
λειτουργίες
περιλαμβάνονται
στις
ανώτερες
πνευματικές
λειτουργίες;
(3μ)
β)
Σε
μια
από
τις
λειτουργίες
αυτές
η
απόκτηση
καινούργιας
γνώσης
συμβάλλει
στην
προσαρμογή
της
συμπεριφοράς
μας.
Ποια
είναι
η
λειτουργία
αυτή,
σε
ποιους
τύπους
διακρίνεται
(5μ)
γ)
Ποιος
από
τους
τύπους
που
αναφέρατε
στο
β.
ερώτημα
αφορά
στο
συσχετισμό
δύο
ή
περισσότερων
ερεθισμάτων;
Να
παραθέσετε
ένα
σχετικό
παράδειγμα.
(2μ)
δ)
Ποιος
από
τους
τύπους
που
αναφέρατε
στο
β.
ερώτημα
χρησιμοποιείται
για
την
επίλυση
ενός
προβλήματος;
Ποια
δυνατότητα
κινητοποιούμε
όποτε
αξιοποιούμε
αυτόν
τον
τύπο
μάθησης;
(3μ)
ΘΕΜΑ
Δ:
Ένα
ερυθρό
αιμοσφαίριο
μπορεί
σε
λιγότερο
από
ένα
λεπτό
να
φθάσει
από
τους
πνεύμονες,
στους
οποίους
έχει
δεσμεύσει
οξυγόνο,
σε
έναν
ιστό
και
να
το
αποδώσει.
Να
περιγράψετε
τη
διαδρομή
που
ακολουθεί
το
κύτταρο
αυτό
από
τους
πνεύμονες
από
τους
οποίους
φεύγει,
ως
τον
ιστό
στον
οποίο
φθάνει
αναφέροντας:
I. Τον
συγκεκριμένο
κόλπο
ή
κοιλία
της
καρδιάς
από
τον
οποίο
μπαίνει,
τον
συγκεκριμένο
κόλπο
ή
κοιλία
της
καρδιάς
από
τον
οποίο
βγαίνει,
το
όνομα
του
αγγείου
που
μεταφέρει
το
κύτταρο
αυτό
από
την
καρδιά
στην
περιφέρεια
του
σώματος,
το
όνομα
των
αγγείων
από
τα
οποία
το
οξυγόνο
μεταπηδά
στους
ιστούς.
II. Γιατί
η
κατασκευή
του
τοιχώματος
των
αγγείων
της
τελευταίας
κατηγορίας
και
η
ταχύτητα
του
αίματος,
μέσα
σε
αυτά,
διευκολύνει
τη
«μεταπήδηση»
του
οξυγόνου
στους
ιστούς;
(12+13μ)

Μεταγραφή DNA-Video1. Ελληνικοί υπότιτλοι

Αντιγραφή DNA-1.Video3. Ελληνικοί υπότιτλοι.

Αντιγραφή DNA.Video2. Ελληνικοί υπότιτλοι.

Πέμπτη 1 Αυγούστου 2013

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΧΡΗΣΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ
ΤΟ 1988 -1989
Μετα την ασκηση αρχική που εκανα σαν ιατρικός επισκέπτης στην Εταιρεια πού ημουν......ενα βιβλίο ενός συγγραφέα μου συστήσανε ν'αγοράσω οι συνάδελφοι προιστάμενοι ΤΖΑΚ ΛΟΝΤΟΝ -Τό κάλεσμα της άγριας φύσης
ΤΖΑΚ ΛΟΝΤΟΝ

Κυριακή 14 Απριλίου 2013

2013-Μουσείο

Ερώτηση
Με ποιούς τρόπους μπορεί σήμερα ενα μουσείο να χαρακτηριστεί ζωντανό κύτταρο στην  κοινωνίια?
Απάντηση
1.μουσειο-ζωντανο κυτταρο

Σάββατο 24 Μαρτίου 2012

1.Αποκατάσταση κακώσεων-Τραυματισμών-Φυσιοθεραπεία

Σησαμοειδές οστουν...../εγινε κάταγμα από πτώση στο χώρο εργασίας  καλοκαιρι 2010 ,31/7/2010 κι εγινε αποκατάσταση με μια βδομάδα ακινησία και μερικές φυσιοθεραπείες απο το ικα,και ασκηση-κολύμβηση .
Δυστυχώς μετά απο 2 χρόνια ξαναείχα καταγμα ομως κόπωσης στο ιδιο σημείο επειδή μου ειπαν οτι εχει ευαισθησία,αναρρώνω σήμερα 16/12/12 απο 9/12/12 πού εγινε το κάταγμα κόπωσης ετσι οπως περπτούσα στο σπίτι!

Το 2010 η βεβαίωση απο το Λαικό για την αποζημίωση λογω εργατικού ατυχύματος,τελικά δεν πήρα γιατι πριν βγει η πρόσκληση απο το ικα γιαυτό επρεπε ναχα παρει βεβαίωση απο γιατρό του ικα,την εχασα ενω ειχε εγκριθεί για αλλους λόγους,κρίμα
Το 2012 η αναρρωτική που μούδωσε ο γιατρός για το κάταγμα κόπωσης,εχει ευαισθησία στο ιδιο σημείο.!

TO 2010 H Αναρρωτική που μούδωσε ο γιατρός



Πέμπτη 13 Οκτωβρίου 2011

Διατροφή - Θρεπτικές Ουσίες - Μέταλλα και διατροφικές πηγές

 

Διατροφή - Θρεπτικές Ουσίες - Μέταλλα και διατροφικές πηγές

Κύριες διατροφικές πηγές ασβεστίου

Συμπυκνωμένο αποβουτυρωμένο γάλα, αποβουτυρωμένο ή με 1% λιπαρά γάλα, γιαούρτι, σαρδέλες με κόκαλα, κοχύλια, χόρτα Collard, γογγύλια, χόρτα, λάχανο, πλήρες γάλα, βουτυρόγαλα, σολομός με κόκαλα, Cottage τυρί, σκούρα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, μπρόκολο, αμύγδαλα, τυρί, tofu, μεξικάνικες τηγανίτες από καλαμπόκι, όσπρια (ξερά φασόλια), γάλα σόγιας εμπλουτισμένο με ασβέστιο.
Κύριες διατροφικές πηγές μαγγανίου

Ολικής αλέσεως προϊόντα, καφέ ρύζι, ανανάς, φύτρα σίτου, αφέψημα τσαγιού, πράσινα λαχανικά όπως σπανάκι και λάχανο, πλιγούρι βρώμης, μαύρα φασόλια, αμύγδαλα, φράουλες, φακές.

Κύριες διατροφικές πηγές φωσφόρου

Μοσχαρίσιο συκώτι και κρέας, πουλερικά, ψάρια όπως ιππόγλωσσος και κονσέρβες σολομού με κόκαλα, αυγά, όσπρια (ξερά φασόλια, φασόλια pinto, μαύρα φασόλια), ξηροί καρποί (αμύγδαλα και φιστίκια), γάλα, τυρί.

Κύριες διατροφικές πηγές χρωμίου

Ψιλοκομμένα δημητριακά, μπιζέλια, αμερικάνικο τυρί, συκώτι, αυγά, φυστικοβούτυρο, σπανάκι, κοτόπουλο, μανιτάρια, ψωμί, μήλο, φύτρα σιταριού, πατάτες, μαγιά μπύρας, φυτικά έλαια.

Κύριες διατροφικές πηγές καλίου

Μοσχαρίσιο συκώτι, κρέας οργάνων, σολομός, ηλιόσποροι, φυστίκια, μανιτάρια, στρείδια, καβούρια, νεφρό, φασόλια, καφέ ρύζι, πατάτες, φασόλια Pinto, μαύρα φασόλια, σπανάκι, αμύγδαλα, γαρίδες, φύτρα σιταριού, ξηροί καρποί, σταφίδες.

Κύριες διατροφικές πηγές φθορίου

Το φθόριο δεν είναι ευρέως διαθέσιμο στις τροφές. Το κύριο μέσο για τη λήψη φθορίου είναι το μαγείρεμα με φθοριούχο νερό. Αφεψήματα τσαγιού, ιδίως εάν έχουν γίνει με φθοριούχο νερό, και ψάρια με φαγώσιμα κόκαλα όπως οι κονσέρβες σολομού είναι δύο σημαντικές πηγές φθορίου.

Κύριες διατροφικές πηγές ιωδίου

Αλάτι πλούσιο σε ιώδιο, ψάρια αλμυρού νερού, μπακαλιάρος, γάλα και καλλιέργειες σε έδαφος πλούσιο σε ιώδιο

Κύριες διατροφικές πηγές σιδήρου

Συκώτι, χοιρινό, νεφρό, κόκκινο κρέας, τα 100% εμπλουτισμένα δημητριακά, πουλερικά, αυγά, κρέμα σίτου, χυμό δαμάσκηνων, όσπρια (ξερά φασόλια), λίμα φασόλια και μαυρομάτικα μπιζέλια, ξηροί καρποί, σπανάκι, στρείδια, blackstrap μελάσα, εμπλουτισμένο ψωμί και δημητριακά, αποξηραμένα φρούτα, σκούρα πράσινα φυλλώδη λαχανικά.

Ο αιμικός σίδηρος βρίσκεται κυρίως στο κρέας, τα πουλερικά, και τα ψάρια. Όσο πιο σκούρο το χρώμα, τόσο υψηλότερη είναι η περιεκτικότητα σε heme σιδήρο (σκούρο κρέας κοτόπουλου έχει περισσότερο heme σίδηρο από ανοιχτόχρωμο κρέας κοτόπουλου. Ο heme σιδήρος απορροφάται καλύτερα από τον οργανισμό σε σχέση με τον μη-heme σίδηρο.

Ο μη-αιμικός σίδηρος βρίσκεται κυρίως σε φυτικές τροφές, π.χ. ψωμί και λαχανικά. Η απορρόφηση του μη-αιμικού σιδήρου ενισχύεται όταν φυτικές πηγές σιδήρου καταναλώνονται μαζί με κρέας ή με τροφές που περιέχουν βιταμίνη C. Ορισμένα τρόφιμα εμποδίζουν την απορρόφηση του σιδήρου, όπως ο καφές, το τσάι (με ή χωρίς καφεΐνη), το σπανάκι, η σοκολάτα και το πίτουρο σίτου. Η κατανάλωση αυτών των τροφών με μια πηγή κρέατος ή με τροφές υψηλής περιεκτικότητας σε βιταμίνη C μπορεί να βοηθήσει στο να ξεπεραστούν αυτοί οι ανασταλτικοί παράγοντες.
Κύριες διατροφικές πηγές μαγνησίου

'Οσπρια όπως μαύρα φασόλια, μπιζέλια, μαυρομάτικα φασόλια, Pinto φασόλια, ξηροί καρποί, όπως τα φυστίκια, καρύδια pecan και αμύγδαλα, φιστικοβούτυρο, ολικής αλέσεως σιτηρά, σκούρα πράσινα φυλλώδη λαχανικά όπως το σπανάκι, γάλα, καφέ ρύζι, φύτρα σιταριού, πίτουρα σίτου, αλεύρι από βρώμη, θαλασσινά όπως γαρίδες και μπανάνες.

Κύριες διατροφικές πηγές καλίου

Φρούτα, όπως μπανάνες, πορτοκάλια, ροδάκινα, βερίκοκα και πεπόνι ποικιλίας cantaloupe, αποξηραμένα φρούτα όπως δαμάσκηνα, σύκα και σταφίδες, γάλα, λαχανικά, όπως πατάτες, σπανάκι, ντομάτες, αγκινάρες, μπάμιες, πιπεριές, μαρούλι και κουνουπίδι, χοιρινό και μοσχαρίσιο κρέας, κοτόπουλο, ηλιόσποροι.

Κύριες διατροφικές πηγές μολυβδαινίου

Γάλα, ψωμί, όσπρια, συκώτι, προϊόντα δημητριακών, φράουλες και σκούρα πράσινα φυλλώδη λαχανικά όπως το σπανάκι.

Κύριες διατροφικές πηγές σεληνίου

Θαλασσινά και οστρακοειδή, όπως: σαρδέλες, γαρίδες, καβούρια, τόνος, ροζ σολομός (κονσέρβες), κρέατα οργάνων, όπως το συκώτι και το νεφρό, κόκκινα κρέατα, χοιρινό, ολικής αλέσεως σιτηρά και σπόροι (η περιεκτικότητα τους σε σελήνιο εξαρτάται από την περιεκτικότητα σεληνίου του εδάφους), καρύδια Βραζιλίας, αυγά, κοτόπουλο, πλιγούρι βρώμης.

Κύριες διατροφικές πηγές νατρίου

Επιτραπέζιο αλάτι (χλωριούχο νάτριο), σάλτσα σόγιας, λάϊτ σάλτσα σόγιας, γλουταμινικό νάτριο, επεξεργασμένα τρόφιμα, Cottage τυρί, μπέικον, χυμός ντομάτας, λουκάνικο, χυμοί φρούτων και λαχανικών μάρκας V-8 , κουλούρια τύπου pretzels, επεξεργασμένο τυρί, ζαμπόν, κονσερβοποιημένα λαχανικά, κονσέρβες τροφίμων, κρύα κρέατα κολατσιού, καπνιστά κρέατα, και σνακ τύπου πατατάκια/ γαριδάκια.

Κύριες διατροφικές πηγές ψευδαργύρου

Μοσχαρίσιο κρέας,θαλασσινά, όπως στρείδια και καβούρια, συκώτι, φύτρα σιταριού, πίτουρα σίτου, tofu, γάλα, ολικής αλέσεως σιτηρά, σπόρους κολοκύθας, ηλιόσπορος, Garbanzo φασόλια, κουκιά, φασόλια, αμύγδαλα, Collard χόρτα.

Τρίτη 20 Σεπτεμβρίου 2011

Μελέτη Σώματος-mala(die)

1.Αποκατάσταση κακώσεων-Τραυματισμών-Φυσιοθεραπεία

2.Μαθησιακή-Ατομική

Κολύμβηση-Κλασσική

ΙDEA/SUMMARY

Συμπληρωματική κλασσικού χρόνου

PLAN

ΧΩΡΟΣ

PERSON

Ατομική-changement

Βιβλιογραφική-Πηγή(changement)

Αγορά βιβλίου & ωραριακή απασχόληση(stage non remuneré)

Τετάρτη 24 Αυγούστου 2011

italiana

Scienze della Formazione e Biologia


note
in italiano

Insegnamento nella scuola lezione

Sistemi di formazione:

Storico
senza dialogo
ETA

PERSONALE
GRUPPO
DIALOGO

MATERIA


CONFLITTO
· Sistema di sistemi di simmetria e organo
° Fisiologia età precisa

Per il biologo contro dall'emozione n 'che è accessibile attraverso i cambiamenti oggettivi che l'accompagnano. Ιl s' interessare, i cambiamenti comportamentali e fisiologici che hanno luogo in individui posti in situazioni "emozionali" e meccanismi di ricerca base delle sue reazioni.
I meccanismi fisiologici di difesa contro una minaccia o un pericolo di cercare di minimizzare l'importanza di aggressione, distrazione, reinterpretazione, la negazione, l'intellettualizzazione. Ecc.
Queste strategie sono completamente intrapsichica e quindi non è conséquense direttamente attivando la situazione rimane invariata.

Localizzazione cerebrale delle emozioni.
Gli istinti e le emozioni sono normalmente controllati dalla sede del contrasto corteccia raison.A i disturbi di personalità sono la paranoia e la violenza possono essere considerate come il risultato di una interruzione di un dialogo tra il sistema limbico e il neo -corteccia.

La stimolazione elettrica di alcune parti dell'ipotalamo, in particolare l'ipotalamo laterale e il raggio, un fascio mediano del prosencefalo fibre nervose che collegano il setto-ippocampale strutture dell'amigdala e dell'ipotalamo alla zona preottica mesencefalico provoca l'insorgenza di comportamenti aggressivi .

Fattori di variazione nell'espressione delle emozioni

Una domanda frequente è se tali caratteristiche individuali sono innati o acquisiti in contrasto con il risultato dell'educazione.
Rispondere a questa domanda pari alla quota di fattori genetici (la natura) e fattori di ambiente di sviluppo (cultura) nello sviluppo delle emozioni.Ακρόαση

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ (Σχολικού)-ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΛΥΚΕΙΟΥ-ΥΛΗ ΥΠ.Ε.Π.Θ-"conflits"

Διδακτική μαθήματος σχολικού
Systémes didactiques:

IΣΤΟΡΙΚΗ=ανευ διαλόγου
(:)-ΗΛΙΚΙΑ

1.ΑΤΟΜΙΚΗ-
2.ΟΜΑΔΙΚΗ-
3.ΔΙΑΛΟΓΟΣ

ΥΛΗ-CONFLITS
°Systémes de symmetrie et systémes organiques
°Physiologie d'age precise

Pour le biologiste par contre l émotion n est accesible qu au travers des modifications objectives qui l' accompagnent ;il s 'intéresse aux ,modifications comportementales et physiologiques qui prennent place chez des individus placés dans des situations "émotionels" et recherche les mécanismes à la base de ses reactions.
Les mécanismes de défense physiologique face à une ménace ou à un danger consistant à tenter de minimiser l' importance de l'agression ,la diversion, la reinterprétation,la négation,l'intellectualisation.etc
Ces stratégies sont entiérement intrapsychiques et n'est donc pas de conséquense directe sur la situation activatrice qui reste inchangé.

Localisation cerebrale des émotions.
Les instincts et les émotions sont normalement contrôlés par le cortex siége de la raison.A l'inverse les troubles de la personnalité come la paranoïa ou la violence peuvent etre considerés comme le resultat d' une perturbation du dialogue entre le systéme limbique et le neo-cortex .

La stimulation électrique de certaines parties de l' hypothalamus en particulier l' hypothalamus lateral et le faisceau ,médian du téléncephale un faisceau de fibres nerveuses réliants les structures septo-hippocampiques de l amygdale aux régions préoptiques hypothalamus et mesencephaliques entraine l' apparition des comportements aggressifs.

Facteurs de variation dans l' expression des émotions

Une question souvent poseés est de savoir si de telles caracteristiques individuelles sont innés ou au contraire acquises au résultat de l' éducation.
Répondre à cette question revient à faire la part des facteurs génetiques (la nature)et de facteurs d' environemment(la culture)dans le developpement des émotions.

Γιατί είναι πιό χρήσιμο το ΕQ από το IQ?Εχει βιβλιογραφία.(COLEMAN)


Τετάρτη 29 Ιουνίου 2011

lingua italiana